Raar maar waar

‘Stephane Kaas is an Emmy Award-winning documentary filmmaker based in Amsterdam’ staat op zijn website. Dat klinkt glansrijk, toch gaat het leven van Kaas (1984) niet over rozen. In zijn documentaire In het echt heb ik een neus zien we hem worstelen met klein menselijk leed. Zijn zelfgebakken broden lijken niet op de perfecte baksels van Instagram-influencers. Als hij in coronatijd eindelijk naar New York kan afreizen voor opnames, blijkt de cameraman ziek. En dan klinkt er ook nog voortdurend een vervelend stemmetje in zijn hoofd, vooral als hij door zijn tijdlijn vol prijswinnaars, gespierde lichamen en ‘infinity pools’ scrolt: Zou hij niet véél succesvoller moeten zijn?

Geïnspireerd door de troostende ‘webcomics’ die hij ook in zijn feed treft, besluit hij van zijn leven een stripdagboek te maken, vertelt Kaas vanuit zijn woonkamer via Zoom. De competitieve stem in zijn hoofd vangt hij in een buikig sche(r)tsfiguurtje dat animatoren Iris Frankhuizen en Mirjam Debets tot leven wekken. ‘Had je mij niet wat beter kunnen tekenen?’, brult het mannetje in zijn eerste scène in In het echt heb ik een neus.

Tegelijkertijd portretteert de documentaire een aantal jonge tekenaars van over de hele wereld. Zo spreekt Kaas met de in roze gestoken Brit Alex (@webcomic_name), die met kraakheldere strips complexe genderkwesties aansnijdt, de Amerikaanse Jackie (@underpantsandoverbites) die net als in haar tekeningen in hilarische oneliners spreekt, en de gevoelige Zhenya (@evilpinkpics) die vanuit een buitenwijk van Kiev de oorlog optekent. Kaas: ‘Soms zijn webcomics gewoon dom of grappig, maar vaak raken ze daarbij ook aan iets wezenlijks. Ze doorbreken taboes. Geestelijke gezondheid, racisme en seksisme zijn thema’s die je doorgaans niet in een café bespreekt, maar misschien juist wel op het anonieme internet.’

Net als in zijn prijswinnende filmdebuut Etgar Keret: Based on a True Story (2017) koos Kaas voor een eigenzinnige mix van animatie en documentaire. ‘De tekenaars maken strips over hun eigen leven, dus het leek mij leuk ook dat samenspel te laten zien door hun strips te verfilmen.’ Ondanks hun schare volgers bleken de tekenaars in werkelijkheid solitaire mensen. Met sommigen was het heel moeilijk contact te leggen, anderen waren hogelijk verbaasd over de interesse van die regisseur uit Nederland. Hun bescheiden en eerlijke blik op het leven is ontroerend en hoopgevend tegelijkertijd: op een platform dat gemaakt lijkt voor perfectie hebben zij zich een veilige oase toegeëigend.

Kaas: ‘Toen ik Jackie vroeg of ze geen last had van trollen op Instagram, zei ze: “Maar welke wapens hebben ze dan? Ze kunnen zeggen dat ik in een klein appartement woon en dat ik een rare vriend heb. En dan zeg ik: ‘Dat is waar.’”