Wilde grootmoeder vroeger weten of ze de eitjes van haar kippen nog kon eten, dan deed ze een test met een kan vol water: zonk het ei naar de bodem, dan kon het nog gegeten worden. Bleef het drijven, dan mocht het op de composthoop. Inmiddels voldoet grootmoeders wijsheid niet meer aan de complexe Europese regelgeving op het gebied van voedselveiligheid. Producten in de supermarkt moeten verplicht een houdbaarheidsdatum hebben. En dat, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, zorgt voor flink wat voedselverspilling.
In Nederland gooien we jaarlijks zo’n twee miljard kilo voedsel weg. Ruim een derde daarvan komt voor rekening van de consument. De eerste aflevering van Wat houdt ons tegen werpt de vraag op hoe we in die wegwerpcultuur zijn beland, en hoe we daar weer uit komen. De makers leggen bloot dat we met een simpele ingreep miljoenen kilo’s kunnen besparen. En dat heeft te maken met die houdbaarheidsdatum.
We kennen in Nederland twee verschillende aanduidingen om iets te zeggen over de kwaliteit van een product: ‘te gebruiken tot’ en ‘tenminste houdbaar tot’. Die laatste zorgt bij consumenten voor onduidelijkheid. Mensen zijn geneigd een pak koffie of blik bonen dat over de datum is weg te gooien, terwijl het in veel gevallen nog prima te gebruiken is. Alleen is de kwaliteit na verloop van tijd misschien wat minder. Een kwestie zelf even kijken, ruiken en proeven.
De houdbaarheidsdatum van een product afhalen, dat mag niet zomaar. Maar supermarkten zouden wel meer voorlichting kunnen geven over de betekenis ervan. Presentator Jeroen Smit, die iedere aflevering in gesprek gaat met een beleidsmaker of knoppendraaier, vraagt aan de ceo van Albert Heijn Marit van Egmond of zij daartoe bereid is. Medepresentator Jaap Tielbeke voelt minister van LNV Piet Adema aan de tand: kan het ministerie meer doen om voedselverspilling tegen te gaan? Misschien kan Adema om te beginnen alle kantines op het ministerie voorzien van een kan water, en een doosje eieren.