VPRO Gids 11

18 maart t/m 24 maart
Pagina 90 - ‘Rebellen met groeipijn’

Rebellen met groeipijn

Inge ter Schure ,

Een documentaire van binnenuit over klimaatbeweging Extinction Rebellion.

Grote veranderingen teweegbrengen, mensen wakker schudden en hun gedrag veranderen, dat lukt niet met woorden, geloven de klimaatactivisten van Extinction Rebellion. Daarvoor moet je actievoeren. Acties waarmee ze de wet overtreden en waarvoor ze opgepakt kunnen worden, want die trekken de meeste aandacht. Wel altijd geweldloos. Maar hoe ver moet je daarin gaan? Hoe zorg je ervoor dat een protest de onderliggende boodschap niet overschreeuwt? Het zijn vragen waarover levendig wordt gediscussieerd binnen Extinction Rebellion, blijkt uit de Britse documentaire Rebellion (2021).

De film volgt de Britse tak van de klimaatbeweging tussen 2018 en 2021. Een kantelpunt voor Extinction Rebellion is het protest van april 2019, waarbij demonstranten een aantal belangrijke plekken in Londen bezetten. Vooraf maken ze zich zorgen of het protest niet snel zal doodbloeden, maar de actie is een overweldigend succes. Twee weken lang blijven de demonstranten op hun post en uiteindelijk roept de Britse regering de ‘klimaatnoodtoestand’ uit. Meer dan duizend activisten worden bij de protesten gearresteerd. Roger Hallam, een van de oprichters, is blij met die arrestaties. Want, redeneert hij, ‘als je niet in de gevangenis zit, zit je niet in het verzet. Je gaat door tot je vastzit of tot je doodgaat.’

Maar hoe succesvoller de beweging wordt, hoe meer moeilijke vragen er opkomen. Wordt er wel genoeg nagedacht over systeemveranderingen? En de houding van oprichter Roger Hallam roept wrevel op. Hij pusht mensen om altijd maar door te gaan en laat te weinig ruimte voor reflectie. Ook zijn eigen dochter heeft daar moeite mee. Zij vraagt zich hardop af of ze wel bij Extinction Rebellion was gegaan als ze vooraf had geweten hoe het zou zijn. Bovendien is de politie steeds onvriendelijker en reageren burgers met agressie op acties die het openbare leven verstoren.

Zo zien we van dichtbij de groeipijn van een kleine groep bezorgde burgers die binnen een paar jaar uitgroeit tot een wereldwijde klimaatbeweging. Over de vraag of acties niet ten koste gaan van de boodschap, lijkt de groep inmiddels te hebben nagedacht: in januari maakte de Britse tak van Extinction Rebellion bekend geen soep meer te zullen gooien op schilderijen, omdat dit weliswaar opvalt, maar te weinig effect genereert. Ze gaan zich richten op de machthebbers – eind april staat weer een demonstratie gepland voor het Britse parlement.