VPRO Gids 11

18 maart t/m 24 maart
Pagina 66 - ‘Broodje muziek’

Broodje muziek

Martin Kaaij ,

Teun & Teun serveren een Engelse suite-sandwich van Dieupart en Bach.

Vanavond speelt Teun Wisse blokfluit en Teun Braken klavecimbel in het Avondconcert. Voor de gelegenheid hebben ze een suite van Dieupart tussen twee ‘Engelse’ suites van Bach geplaatst. Over zo’n zogenoemde sandwich-formule (een onbekend werk tussen twee beroemde stukken) wordt weleens lelijk gedaan. Het zou de onbekende componist kleineren al voor zijn muziek geklonken heeft. Aan de andere kant is het een mooie gelegenheid om eens wat van Dieupart te horen. Bovendien is er meer aan de hand.

Over Charles Dieupart is zo weinig bekend dat men niet eens zeker weet hoe hij heet. Hij was een Franse muzikant die verzeild raakte in Londen. Enkele Engelse tijdgenoten noemden hem Charles. Maar de Parijse kaarsenmaker François Dieupart had een zoon François die in Londen woonde. De kaarsenmaker trouwde in 1667 en de muzikant publiceerde zes suites in 1701. Knoop de touwtjes aan elkaar en  Charles wordt François.

Dieupart publiceerde zijn suites tegelijkertijd in twee versies: de ene voor klavecimbel, de andere voor viool en fluit, begeleid door een gamba en aartsluit. Zo’n dubbele uitgave schijnt nooit eerder te zijn voorgekomen. Ook was het in Franse klavecimbelmuziek nog niet vertoond dat een suite met een ouverture begon en dat alle suites dezelfde volgorde van dansen hebben. Van oudsher is de volgorde vrij. De ene keer zet een componist een gavotte voor de gigue, de andere keer een menuet of twee bourrées. Het is maar hoe zijn pet staat. Maar Dieupart gaf de suite, of althans zijn suites, een vaste vorm. Zulke primeurs zijn onbeduidende kanttekeningen in de muziekgeschiedenis. Misschien wordt er morgen een componist ontdekt die het net iets eerder deed, en als Dieupart het niet had verzonnen had iemand anders het even later wel gedaan.

Er wordt wel gezegd dat Bach de zes suites van Dieupart als voorbeeld nam voor zijn eigen zes ‘Engelse’ suites. De gedachte lijkt ingegeven door de bijnaam. Dieupart was een halve Engelsman en Bach kende diens suites. Een andere verklaring voor de bijnaam is dat er op het manuscript van Bachs zoon Johann Christian ‘fait pour les Anglois’ staat. Ook zouden ze voor een Engelse edelman kunnen zijn gecomponeerd. Niemand weet er het fijne van.

Wat gaan Teun & Teun doen met de klavecimbelsuites van Dieupart en Bach? Dieuparts versie voor melodie en begeleiding kan zonder veel poespas gespeeld worden. Maar de Teunen kunnen ook besluiten om beide versies van Dieupart te combineren. Soms een stukje alleen voor klavecimbel, dan weer een hele of halve dans als duet. De Dieupartbewerking zou vervolgens model kunnen staan voor een eigen bewerking van Bach. Maar het hoeft niet. Goed beleg smaakt op vele soorten brood.