VPRO Gids 10

11 maart t/m 17 maart
Pagina 74 - ‘Op oologspad’

Op oologspad

Maarten van Bracht ,

In 2017 begaf Poetin zich stapsgewijs richting oorlog.

De derde en laatste aflevering van Poetin en het Westen heet ‘Een gevaarlijke route’, een milde omschrijving voor het uiteenlopende traject dat die twee hebben afgelegd, gevolgd door de fatale afslag die de nieuwe Stalin nam: een doodlopende weg die al 300.000 slachtoffers heeft gevergd. Wanneer Trump begin 2017 aantreedt als president en zich lovend over Poetin uitlaat (‘geniaal’) moet al het ergste worden gevreesd. Probeert hij zoete broodjes te bakken met Poetin die Trumps verkiezing mede mogelijk maakte en misschien ook compromitterend materiaal over hem heeft?

In elk geval duurt het bijna een jaar voor Trump doorheeft dat Poetin geen handjeklapzakenman is maar bezig met oorlogvoeren in een souverein buurland. Waarna de Oekraïense president (en zakenman) Porosjenko alsnog de raketten en ander wapentuig krijgt waarom hij had gevraagd. Poetin demonstreert vervolgens de wereld vol trots een nieuw wapensysteem, waarna het Amerikaans-Russisch akkoord tegen korte- en middellangeafstandsraketten (INF-verdrag, sinds 1988) in de vuilnisbak belandt en het hoera-patriottisme in Rusland naar grote hoogten stijgt: tegen Amerika, de EU en de 1991 sinds met dertien landen uitgebreide Navo – en nou wil Oekraïne daar ook nog bij. Ook de zogeheten Minsk-akkoorden (over Oekraïne) blijken voor Poetin een wassen neus. Voor de Britten is de maat vol wanneer de voormalige Russische spion Skripal in Salisbury met novitsjok wordt vergiftigd, een aanslag met paraaf van het Kremlin. Na moeizaam overleg legt de EU de eerste sancties op aan Rusland en worden tientallen Russische diplomaten, spionnen en ambassadepersoneel uitgezet. De beelden van ze in 2019 aangetreden Zelensky ten slotte, die lang dacht de oorlog te kunnen stoppen, komen uit een andere wereld. Hij oogt, in net pak, bleu en piepjong en vertelt over zijn eerste en enige ontmoeting met Poetin.

Opnieuw doen in deze Britse productie alleen bereidwillige politieke kopstukken hun zegje. Dat heeft ook beperkingen. Terwijl bijvoorbeeld Theresa May en Boris Johnson gretig hun rol opeisen (‘Poetin zei: Boris, niks tegen jou, maar zo’n raket doet er maar één minuut over’) ontbreekt bijvoorbeeld Angela Merkel, met twintig jaar Poetin-expertise. Hij wist dat ze eind december 2021 zou aftreden en geen gedoe meer wilde. Ofwel: wordt hopelijk vervolgd.