Nassy had mazzel

In Nieuwe blik terug haalt musicus, presentator en documentairemaker Orville Breeveld opmerkelijke Europeanen van kleur uit de vergetelheid. In deze aflevering volgt hij de sporen van kunstschilder Joseph Nassy (1904-1976), een zwarte Surinaamse Jood met een veelbewogen leven. In het kort: als zoon van een vooraanstaande zakenman groeide Nassy op in de welgestelde kringen van Paramaribo. Na omzwervingen in New York, Londen en Parijs kwam hij terecht in Brussel, waar hij na een kunstopleiding portretschilder werd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij opgepakt.

Mede dankzij zijn huidskleur kon hij voor Amerikaans staatsburger doorgaan. Zo kwam het dat hij tussen 1942 en 1945 niet in een concentratiekamp, maar onder relatief goede omstandigheden in een interneringskamp verbleef en zelfs kon beschikken over kwasten, doeken en olieverf.

Tijdens zijn gevangenschap maakte Nassy ruim tweehonderd werken, met prikkeldraad, wachttorens, muren, hekken en tralies als terugkerende motieven. Het grootste deel van zijn deze serie is inmiddels in bezit van het Amerikaanse Holocaust Memorial Museum, maar in de voorbereiding op deze uitzending ontdekte Breeveld dat één doek nog ligt te verstoffen in de archieven van museum Les Bateliers in Namen.

De Belgische curator van het museum stond er zelf ook van te kijken. Het werk toont in dikke penseelstreken een winters tafereel waarin een rij anonieme krijgsgevangenen achter een Duitse soldaat aan sjokt. Met gebogen ruggen ploeteren ze door de sneeuw in de richting van het tot interneringskamp omgebouwde kasteel van Tittmoning in Beieren, waar Nassy zelf ook vastzat. We zien hoe het schilderij uit het plastic wordt gehaald en in pontificaal in het midden van een barokke museumzaal wordt neergezet – precies wat Breeveld met zijn serie wilde bereiken.