Het brengen van een offer is een ritueel met een lange grijze godenbaard. Zo’n geschenk kan vele vormen aannemen. In het verleden gingen we op de knieën voor een gevreesd opperwezen om een voorspoedige oogst te bewerkstelligen. Van plengoffers tot mensen op het altaar, de keuze was reuze. Ook ons moderne schietgebedje voor succes blijft een intieme offerande aan de allerhoogste. Voor twintigste-eeuwse componisten zijn deze offerrituelen koren op de muzikale molen. Componeren als een spirituele heisessie met hitsige ritmes, extatische harmonieën en verleidelijke melodieën. Beroemdste voorbeeld is natuurlijk Le Sacre du printemps van Igor Stravinsky. Zijn lenteoffer uit 1913 zou uitgroeien tot een van de sleutelwerken van de afgelopen eeuw.
Voor God en de lente
Een wit voetje halen bij je favoriete opperwezen met muziek. Vanavond klinken orkestrale offerandes van Igor Stravinsky en Olivier Messiaen.
Heeft Stravinsky’s meesterzet een furieuze, heidense impuls, bij Olivier Messiaen is de muziek één zalvend geschenk aan zijn geliefde, katholieke god. Zeventien jaar na de Sacre schreef Messiaen zijn allereerste orkestwerk, Les Offrandes oubliées. In deze Vergeten offers uit 1930 is de latere Messiaen van de stralende harmonische mijmeringen al goed terug te horen. Maar gelukkig is er ook ruimte voor wildebrasserige, orkestrale erupties vol twijfel en jeugdige overmoed. De 22-jarige Messiaen had net zijn studie aan het Parijse conservatorium afgerond.
In de machtige voetsporen van Maurice Ravel en Claude Debussy zou hij gaandeweg een eigen harmonische klanktaal ontvouwen. Zijn Les Offrandes oubliées is bovenal een vroege, hartstochtelijke geloofsbelijdenis. De diepgelovige Messiaen hoorde God in de natuur, in het gezang van vogels en onvoorwaardelijke liefde. ‘We zijn vergeten, dierbare Jezus, hoe je ons liefhebt,’ staat er boven de partituur geschreven. Als een heilige mis voltrekt Les Offrandes oubliées zich in drie delen: het kruis, de zonde en de eucharistie. Zelden klonk een muzikaal zoenoffer zo persoonlijk.