VPRO Gids 1

7 januari t/m 13 januari
Pagina 66 - ‘Te koop: heilig huisje’

Te koop: heilig huisje

Merel van Ommen ,

Historicus Wim Berkelaar vertelt over zijn podcast over secularisatie in Nederland.

Niet het altaar, maar een groot whiteboard geldt tegenwoordig als het middelpunt van de Pauluskerk in Enschede. Op dat bord schrijft de crossfittrainer iedere dag wat volgelingen moeten doen om het pad naar het paradijs – een uitstekende gezondheid, uitmuntende conditie en spieren als staalkabels – te bewandelen. Met een zandzak op de nek een rondje rond de kerk rennen, bijvoorbeeld. Op eigen spierkracht tractorwielen rondrollen door het gangpad. Of gewichtheffen tussen de kerkbanken, met uitzicht op de glas-in-lood Maria. Van de 6900 kerken in Nederland hebben er bijna 1400 een nieuwe bestemming gekregen, meldde Trouw in 2019. Leegstaande kerken zijn in de afgelopen jaren onder andere omgetoverd tot Voedselbank (de Sint-Egbertuskerk in Almelo), coronatestlocatie (de Heilige Martelaren van Gorcumkerk in Huissen) en boekwinkel (Dominicanen in Maastricht). Of sportschool, dus.

Cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau wijzen uit dat Nederland geen gelovig land meer is. De meeste gelovigen zijn hoogbejaard. Bovendien was de pr van de kerk de laatste jaren niet optimaal – te veel schandalen. Atheïsten en agnosten vormen inmiddels een meerderheid onder de bevolking.

Wat dit betekent staat centraal in de nieuwe podcast Beschouwen en verstouwen: gesprekken over secularisatie van historicus Wim Berkelaar. Berkelaar is medeoprichter van het Historisch Nieuwsblad en recenseert historische boeken voor het Nederlands Dagblad en Trouw. Van januari 2008 tot aan de zomer van 2009 maakte hij met George Harinck en Koos van Noppen Nieuw Protestants Peil, een radioprogramma over protestantse geschiedenis.

In Nooit meer slapen vertelt hij vannacht over de maandelijkse podcastgesprekken die hij voert met tijdgenoten die zich in hun werk met de secularisatie beziggehouden. In Beschouwen en verstouwen voelt hij, opnieuw samen met journalist Van Noppen, onder anderen journalist en columnist Stevo Akkerman en oud-hoogleraar en theoloog Martien Brinkman aan de tand over verleden en toekomst van religie in Nederland. Wat zien zij als de gevolgen van ontkerkelijking? Hoe hebben zij deze zelf ervaren? En waarom zou je seculiere tempels stichten als er nog kerken zijn?