VPRO Gids 52

24 december t/m 6 januari
Pagina 187 - ‘Land onder water’

Land onder water

Maarten van Bracht ,

Documentaireserie ‘Het water komt!’ gaat over de Watersnoodramp van 1953. Tijdens gps-gestuurde wandelingen kunt u in augmented reality het water zien komen.

Op het omslag en de schutbladen was een luchtopname afgebeeld van een golvende watervlakte waarin, nog net herkenbaar, een paard en een paar koeien stonden, tot aan de schoften in het water, in afwachting van hun ondergang. De boektitel, in uitgelopen rouwletters, luidde de ramp, een ‘nationale uitgave’ met handgeschreven voorwoord van ‘H M de Koningin’ (‘De ramp die ons volk getroffen heeft, vervult ons met onuitsprekelijke deernis’), ten bate van het Nationaal Rampenfonds. Het boek zelf, dramatische zwart-witfoto’s uit het rampgebied met verklarende bijschriften, verscheen al meteen na de watersnood van 1 februari 1953.

In Zuidwest-Nederland, te weten Zeeland en delen van Zuid-Holland en West-Brabant verdronken toen ten gevolge van zware storm met springtij, waardoor op talloze plekken de dijken braken, 1836 mensen en tienduizenden dieren, moesten circa honderdduizend mensen evacueren, werden 4500 gebouwen verwoest en tien keer zoveel beschadigd, kwam bijna 200.000 hectare grond onder water te staan en kon pas negen maanden later het laatste dijkgat worden gesloten. Gegevens ontleend aan het een halve eeuw later verschenen standaardwerk De ramp, het oral history-boek van Kees Slager. Nadat althans de materiële nood – de schade bedroeg destijds anderhalf miljard gulden, omgerekend in huidige euro’s een astronomisch bedrag – uiteindelijk was gelenigd, werd vastgesteld dat de ramp in feite goeddeels van eigen makelij was, want veroorzaakt door nalatigheid, en werden zoals bekend de Deltawerken gebouwd. Want dit nooit weer.

In de aanloop naar zeventig jaar Watersnoodramp wordt de catastrofe en de nasleep ervan opnieuw, maar nu vanuit hedendaags perspectief, uit de doeken gedaan in de vierdelige documentaireserie Het water komt!, waarin aan het woord zeventigplussers die het van nabij meemaakten, aangevuld door archiefbeeld. Over presentator Winfried Baijens vermeldt het NTR-persbericht ook nog: ‘opgegroeid in Zeeland’ – kennelijk een pre. Het gaat onder meer over de geleden ontberingen en het reddingswerk (afl. 1), over de genegeerde waarschuwingen van Rijkswaterstaatingenieur Van Veen (afl. 2), het verzwegen leed ofwel de uitgebleven traumaverwerking (afl. 3), en positieve en negatieve gevolgen op termijn, in het licht van klimaatverandering bijvoorbeeld, en verschuivend perspectief van de strijd tegen het water naar ‘meedenken’ met het water (slotaflevering).

NTR en NOS lanceren bovendien de podwalk-app Het water komt!, zeven gps-gestuurde ‘historische waterwandelingen’ in Marken, Dordrecht, Valkenburg, Zwolle, Nijmegen, Oude-Tonge en het Amsterdamse Tuindorp-Oostzaan. Met verhalen, plus in augmented reality de stijging van het water ter plaatse.