Waanzinnige film

De slotaflevering van het derde seizoen van De kijk van Koolhoven gaat over verschillende soorten waanzin in films. En zij begint – hoe kan het ook anders – met een scène uit Joker, de bioscoophit uit 2019 met Joaquin Phoenix in de hoofdrol als de psychisch getormenteerde, onberekenbare clownsfiguur, die we kennen uit de DC-comics als grootste vijand van Batman.

Hij is een beetje hét krankzinnige filmpersonage geworden, die Joker. Maar er zijn veel meer manieren van gek worden in films, van personages die de grip op de realiteit kwijtraken. Getraumatiseerde oorlogsveteranen, psychotische patiënten, obsessieve seriemoordenaars – ze komen vanavond allemaal voorbij in een sprankelend, nieuw filmcollege van regisseur Martin Koolhoven.

Een jonge Nederlandse filmmaker die bekend is met de thematiek in zijn werk, is Angelo Raaijmakers. Zijn fascinatie voor de menselijke psyche heeft geleid tot verschillende korte films over onder andere depressiviteit (Droefgeest, 2015), angststoornissen (Wanneer ik ontplof, 2020) en obsessies (I, Adonis, 2021). Het zijn zeer persoonlijke films waarin Raaijmakers de duistere kanten van ons denken onder de loep neemt.

‘Ziektes of stoornissen die met de geest te maken hebben zijn vaak heel onzichtbaar,’ legt Raaijmakers uit. ‘Terwijl ze allesbepalend kunnen zijn voor je leven. Het mooie aan film is dat je zulke onzichtbare zaken kunt visualiseren en daarmee inzichtelijk kunt maken.’

In I, Adonis onderzoekt Raaijmakers bijvoorbeeld het fenomeen bigorexia, oftewel het adoniscomplex, waarbij met name mannen een ongezonde obsessie creëren om steeds gespierder te willen worden. ‘Ze staan dagenlang in de sportschool, maar zijn nog steeds ontevreden en onzeker over hun lichaam,’ vertelt Raaijmakers. ‘Bij gespierde mensen denk je niet vaak aan iets ongezonds, terwijl zo’n obsessie heel wat kan doen met iemands gemoedstoestand. In I, Adonis wilde ik laten zien hoe ver iemand kan gaan om aan een bepaald beeld of schoonheidsideaal te voldoen.’

Raaijmakers gebruikt daarbij stijlelementen uit het body horror-genre om het langzame doordraaien van het fitnessverslaafde hoofdpersonage te visualiseren. ‘Hoe groter zijn obsessie wordt, hoe meer hij ook zijn verstand begint te verliezen. Hij doet daardoor absurde dingen, die je als kijker misschien niet helemaal begrijpt, maar waarvan je hopelijk het gevoel wel snapt. En dat is denk ik heel belangrijk bij het verbeelden van iets waanzinnigs in films: het gevoel moet kloppen.’