Pionier met het penseel

Chu Teh-Chun (1920-2014) wordt geboren in de provincie Anhui in het oosten van China, als kind van hoogopgeleide ouders. Al op jonge leeftijd komt hij in aanraking met kunst. Zijn vader laat hem schilderijen zien van meesters als Dong Qichang en Chen Shu. Op zijn vijfde leert Chu Chinese gedichten en literaire passages uit zijn hoofd. Met kwast en inkt schildert hij de kalligrafie uit de Tangdynastie na. Hij laat zich inspireren door de natuur nabij zijn geboorteplaats: het bos, de bergen en de rivier waarin hij zwemt. Op zijn vijftiende is zijn toekomst hem duidelijk: hij wil schilder worden.

Dat doet Chu aan de Chinese Kunstacademie in Hangzhou, de grootste kunstacademie van China. Ondanks zijn jonge leeftijd haalt hij het toelatingsexamen met vlag en wimpel. In de jaren die volgen leert hij over traditionele Chinese schilderkunst, maar ook over Westerse schilderstijlen. In die unieke combinatie zal Chu zich later gaan specialiseren. Maar dan, in 1937, breekt de tweede Chinees-Japanse oorlog uit en wordt de Academie met al haar leerlingen en docenten naar het binnenland verbannen. Chu is dan zeventien jaar oud. De oorlog en omzwervingen van de Academie zullen tot 1947 duren.

‘Het was belangrijk voor Teh-Chun om naar Parijs te gaan. Het was zijn jongensdroom.’ Thérèse Ching-Chao Chu, weduwe van Chu, herinnert het zich nog goed. ‘Hij wilde de werken van de grote meesters met eigen ogen zien,’ vertelt ze. Als Chu in 1955 naar Parijs emigreert, is hij in China een gevestigd en gerespecteerd kunstenaar. Maar in Parijs weet niemand wie hij is. Hij brengt zijn dagen door in het Louvre en het Musée Rodin. De werken van Cézanne, Gauguin, Matisse en Picasso herkent hij van meters afstand.

Maar pas als Chu een retrospectief over Nicolas de Stäel bezoekt, weet hij wat voor schilder hij wil worden. Zijn vastberaden penseelstreken doen nog altijd denken aan de Chinese kalligrafie uit zijn jeugd, maar laten nu ook beweging en vrijheid zien. Chu’s schilderstijl wordt steeds minder figuratief en eindigt abstract. In zijn kleine hotelkamer in Parijs weet hij de traditionele Chinese schilderkunst met de westerse te verenigen. In 1964 wijdt het Carnegie Museum of Art in Pittsburg een tentoonstelling aan Chu’s werk. Het betekent zijn internationale doorbraak.

In de documentaire Chu Teh-Chun, schilder van kleur en licht blikken experts en familieleden terug op het leven en werk van deze pionier in de schilderkunst.