‘Druppel bloed straks voldoende voor diagnosticeren kanker,’ aldus de veelbelovende kop van het persbericht uit 2015 van het Amsterdam UMC over de ‘grensverleggende techniek’ die kanker in een vroeg stadium zou kunnen opsporen in een druppel bloed. ‘Spectaculaire doorbraak tegen kanker!’ werd er afgelopen lente in de talkshow Khalid & Sophie aangekondigd. Arjan Griffioen, kankeronderzoeker aan Amsterdam UMC beweerde toen in de uitzending een geneesmiddel te hebben ontdekt. Dat middel zou tachtig procent van alle kankersoorten bij honden elimineren dan wel verkleinen.
Beide studies bleken achteraf te rammelen. Argos Medialogica-maker Vincent Verweij bestudeerde de berichtgeving in de media en het wetenschappelijke veld over doorbraken in kankeronderzoek. Het viel de journalist, die drie jaar geleden twee dierbare vrienden verloor aan kanker, op dat vaak ‘baanbrekende’ kankeronderzoeken met veel bombarie bij het grote publiek worden geïntroduceerd. ‘Maar wat is daar nou daadwerkelijk van terecht gekomen?’ vroeg Verweij zich af. ‘In de praktijk blijken dergelijke onderzoeken vaak een lege huls te zijn. Kijk, de media snakken naar goed nieuws over kanker. Het onderwerp raakt immers iedereen. Aan de andere kant zijn wetenschappers gebaat bij positieve berichtgeving over hun onderzoek. Het verhoogt hun status en het vergroot de kans op de financiering voor nieuwe onderzoeksprojecten.’
‘Soms hebben onderzoekers een commercieel bedrijf, zoals Tom Würdinger die genoemd bloedtestonderzoek van het Amsterdam UMC leidde. In Argos Medialogica belichten wij, naast twee andere casussen, zijn geval. In 2012 richtte Würdinger met vier andere aandeelhouders een bv op. Na veel positieve (media)aandacht in 2015, verkocht hij het jaar daarop die bv met bijbehorende research aan het Amerikaanse farmaceutische bedrijf Illumina. Zelf hield Würdinger daar minstens 3,5 miljoen euro aan over. Inmiddels zijn we zeven jaar verder en is de bloedtest onbruikbaar gebleken, wat ook Würdinger erkent, al blijft hij geloven in het concept. Würdinger werkt overigens niet meer in de wetenschap, maar voor een investeringsfonds.’
‘Journalisten moeten zich veel bewuster zijn van de realiteit dat er weinig doorbraken zijn, met slechts kleine stapjes voorruit. Voor de media is dit niet sexy, maar anders speel je toch een beetje met de emoties van mensen. Persoonlijk voelde ik ook ergernis bij de lyrische toon over kankernieuws. Met deze uitzending wil ik op een bepaalde manier recht doen aan het verhaal van mijn overleden vrienden.’