Als het inkickt

Het was een jaar of tien geleden. In zijn radio-uitzending vroeg radio-dj Eddy Keur wie het dagboek van Anne Frank had geschreven. Een jongere luisteraar antwoordde: ‘Annie M.G. Schmidt.’ Toen werd het zaadje geplant voor De nieuwe getuigen van Auschwitz, waarin vijf jongvolwassenen Auschwitz-Birkenau bezoeken. Eerst gaan ze langs bij Keur om naar zijn persoonlijke familieverhaal te luisteren: Keur verloor zijn opa en zijn oma liet zich verkrachten door een nazi-officier om te voorkomen dat haar dochter werd meegenomen. Keurs grootvader zat op dezelfde trein als Anne Frank. Zijn trauma zorgt ervoor dat Keur het nog steeds niet drooghoudt bij de dodenherdenking.

Keur heeft ook een vraag voor Bart (19), Rana (20), Douwe (22), Hendro (21), en Sterre (22). Wat weten ze van de tweede Wereldoorlog en Auschwitz?  ‘Mijn opa moest ook onderduiken voor de Duitsers,’ zegt Bart. ‘Hij is zigeuner, komt van het woonwagenkamp.’ Douwe is ‘open homoseksueel’ en weet zeker dat hij gedeporteerd zou zijn door de Duitsers. Sterre vindt het belangrijk wat over de oorlog te leren ‘omdat het nu wéér rumoerig is in de wereld’.

Dan vertrekken de jongeren zonder Keur naar Auschwitz-Birkenau, waar ze een aantal dagen lang kennis opdoen bij workshops en rondleidingen. Ze ontdekken het depot waar duizenden koffers worden bewaard. En een gigantische berg schoenen. Er zitten ook kinderschoenen tussen, merkt Bart op. ‘Ik zie echt voor me dat iemand in een winkel heel blij is met zijn nieuwe schoenen,’ zegt Rana, ‘en dat ze dan uiteindelijk hier belanden.’ Na hun reis ontmoeten de jongeren Keur weer in Nederland om over hun ervaringen te praten. Het bezoek heeft diepe indruk op hen gemaakt. Vooral, zegt Rana, ‘als het effe inkickt.’