‘Wie één leven redt, redt de hele wereld.’ Met deze woorden uit de Talmoed opent het boek van Anja Matser over de bijzondere onderduikgeschiedenis in de Breekerkplein in Rotterdam. Het Achterhuis van Rotterdam is in navolging van het boek een documentaire over de orgelzolders waar tijdens de Tweede Wereldoorlog drie gezinnen bijna drie jaar lang succesvol werden verborgen.
Na de oorlog bleef het verhaal decennialang geheim, omdat het credo nu eenmaal was: vooruit, niet terugkijken. Pas in 2006, toen plannen werden gesmeed om de 75ste verjaardag van de Breepleinkerk te vieren, besluiten enkele heren onderzoek te doen naar het nogal vage verhaal over onderduikers in de kerk.
Ze plaatsen een oproep in de Oud Rotterdammer, een gratis krantje dat door de oudere bevolking gretig wordt gelezen. Op dezelfde dag dat de krant uitkomt krijgt kerkhistoricus Jaap van Gelderen een telefoontje: Rebecca Andriesse meldt zich. Niet alleen zaten Andriesse, haar man en haar schoonouders 34 maanden ondergedoken, ze beviel er ook van een gezonde baby: Emile. Ter wereld gebracht door de Surinaamse oogarts Lashley, die het als enige aandurfde om de bevalling te begeleiden. (Hij las hiervoor een lijvig werk om zich voor te bereiden.) Met behulp van aanwijzingen vinden de heren het luik dat naar de zolders leidt. Zestig jaar lang zijn ze verborgen gebleven.
In navolging van Van Gelderen, die in 2006 een beknopte geschiedenis van de orgelzolders optekent, gaat theoloog Anja Matser, die regelmatig in de Breepleinkerk preekt, op onderzoek uit. Het resultaat is: De orgelzolders, Onderduikers in de Rotterdamse Breepleinkerk uit 2017. Het voorwoord is geschreven door burgemeester Ahmed Aboutaleb, die reeds sinds zijn eerste bezoek aan de orgelzolders in 2011 door het verhaal is gegrepen en zich sindsdien heeft ingezet voor het behoud van de zolders en de verspreiding van het verhaal. ‘Dat wilde ik graag doen, omdat het verhaal zo ontroert en laat zien dat er altijd mensen zijn die de kracht en de moed opbrengen om anderen te helpen. Op gevaar van eigen leven’, schrijft de burgemeester.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de moeder van Rebecca Andriesse, die zich lange tijd inzette voor Joodse vluchtelingen tot ze verraden en gedeporteerd werd. De brief aan haar dochter, waarin ze vraagt of ze al geslaagd is voor een jas en zegt: ‘Ik tel alle zoenen op en die moet ik hebben ook’ gaat door merg en been. Een halfjaar later wordt ze op haar 36ste vermoord in Ravensbrück. Bijna alle familie van de drie gezinnen in de orgelzolders wordt vermoord. Dat de onderduikers het overleven is dankzij moedige mensen, die dankzij deze vertellingen niet vergeten worden.