Doodgewoon racisme

De alom voorspelde rode golf werd nog net een rode rimpeling. De Amerikaanse midterms, waarbij Congres en Senaat worden gekozen, werden geen klinkende overwinning voor de Republikeinen. Veel door Donald Trump gesteunde kandidaten verloren. De voormalig president zelf is van mening dat zijn rol in de Amerikaanse politiek nog niet is uitgespeeld. Een week na de midterms kondigde hij aan  zich kandidaat te zullen stellen voor de presidentsverkiezingen van 2024.

In die enerverende maand november reisde documentairemaker Gideon Levy door de Verenigde Staten en portretteerde hij een aantal mensen uit de Joodse gemeenschap. Want daar, merkte Levy, is iets opmerkelijks aan de hand: ‘Zo’n tachtig procent stemde altijd Democratisch, maar de laatste jaren is dat aan het veranderen. Een deel van de orthodoxe Joden voelt zich aangetrokken tot Trump.’ En dat terwijl onder Trump het antisemitische is opgelaaid.  

De rellen in Charlottesville in de zomer van 2017 zijn voor Gideon Levy een ijkpunt. ‘Jews will not replace us’ roepen betogers tijdens de extreemrechtse demonstratie die uitmondde in hevige rellen waarbij een tegenbetoger werd gedood. Trump weigerde de extreemrechtse betogers scherp te veroordelen en stelde dat ‘het geweld van vele kanten komt.’ Levy: ‘Je kunt een rechte lijn trekken van de rellen in Charlottesville naar de bestorming van het Capitool. Hoe kun je als Jood op iemand stemmen die op zo’n manier het antisemitisme toedekt en aanmoedigt?’

Levy vond een aantal antwoorden. ‘De orthodoxe gemeenschap voelt zich aangetrokken tot de confessionele Republikeinse stroming waarin de focus ligt op anti-wokeness. Daarnaast hebben ze het gevoel dat hun manier van leven onder vuur ligt. Vooral tijdens de corona-lockdowns was dit het geval. Ze leven in een totale bubbel, spreken Jiddisch, hebben geen tv en consumeren weinig niet-Joodse media. Daardoor geloven ze meer in fake news. Ze vormen hun mening op basis van emoties of de woorden van de rabbijn.’

Levy portretteert niet alleen orthodoxe Joden, maar ook mensen uit de grote groep progressieven. Zo spreekt hij Jerry Nadler, de man die twee afzettingsprocedures startte tegen Trump: ‘Van hem wilde ik weten: hoe ga je om met al die Senaats- en Congresleden die leugens verspreiden en die je iedere dag op de werkvloer tegenkomt?’ En Levy was benieuwd hoe de gemeenschap in Charlottesville de rellen heeft ervaren. ‘Het bizarre is: de synagoge in het stadje ligt precies tussen de twee parken waarin de rellen waren. Toen ik aan een vrouw vroeg hoe dat was, zei ze: “Ach, vlak daarvoor was er een event van de Ku Klux Klan.” Ik realiseerde me dat de extreemrechtse demonstratie daar helemaal niet zo’n anomalie was. Het racisme is in de VS veel dieper geworteld dan ik me realiseerde.’