VPRO Gids 49

3 december t/m 9 december
Pagina 82 - ‘Swoesj’

Swoesj

Ela Çolak ,

Windmolens maken hoorbaar en infrasoon geluid. Wat de invloed daarvan is op woongenot en gezondheid, onderzoekt ‘Zembla’.

In Nederland zullen voor 2030 nog eens honderden windturbines geplaatst worden. Tot grote frustratie en angst van toekomstige omwonenden, die vrezen dat ze net zoveel hinder zullen ervaren als degene die er al een in hun ‘achtertuin’ hebben staan. Terecht?

In Zembla vertellen burgers die nabij een windmolenpark in Groningen en Limburg wonen hoe het swoesj-geluid van de wieken hun woongenot bederft. Sommige leren er mee leven, anderen ervaren veel overlast door het brommende geluid en de slagschaduw (die ontstaat wanneer de zon achter de molen staat). Veel bewoners vinden bovendien dat plannen voor de bouw van een windmolenpark door de lokale overheid zonder overleg worden doorgedrukt, waardoor ze zich ook ongehoord voelen. Onder meer klimaatminister Rob Jetten wordt hierover aan de tand gevoeld.

Klinisch-fysicus Jan de Laat weet als audioloog alles over het functioneren van het gehoor; volgens De Laat produceren windmolens hoorbaar en infrasoon (niet-hoorbaar) geluid. Wanneer je op een paar honderd meter afstand van een grote windmolen woont, kan infrasoon geluid aanvoelen als ‘trillingen’ die je in het ergste geval ’s nachts wakker houden. Momenteel is De Laat bezig met een internationale studie over de effecten van windmolens op de gezondheid, waarin hij onderzoekt of het infrasone geluid ook op een grote afstand overlast veroorzaakt.

De Laat: ‘Dat infrasone geluid kan, zeker als het dag in dag uit door blijft klinken in je huiskamer en slaapkamer, een behoorlijke invloed hebben. Mensen zouden daar last van kunnen hebben, maar vaak ook helemaal niet. Daarom moeten we oppassen met suggestieve reacties; straks worden we bang voor iets wat niet gebeurt.’

Volgens De Laat ervaren vooral mensen die op slechts een paar honderd meter afstand van de grote windturbines wonen gezondheidsklachten. De Laat: ‘Mensen die te dicht bij een windmolen wonen kunnen slaapproblemen krijgen, met als gevolg vermoeidheid en concentratieverlies. Maar windmolenparken worden pas maatschappelijk onverantwoord wanneer het percentage van omwonenden met ernstige klachten boven de tien procent uitkomt. Dat is een richtlijn die ook geldt voor bijvoorbeeld vlieg- en treinverkeer en door de World Health Organization wordt gehanteerd.’

Doordat de huidige norm uitgaat van een jaargemiddelde van het geluidsniveau, kun je pas achteraf corrigerend optreden. De Laat noemt een alternatieve mogelijkheid: een afstandsnorm, waarbij de afstand tot de windturbine bijvoorbeeld tien maal de ashoogte is (de as zit vaak op 100 tot 150 meter). In Beieren en Denemarken is al een afstandsnorm ingevoerd: daar moeten windmolens op minimaal een kilometer afstand staan. Mogelijk zou zo’n nieuwe norm de angst van veel burgers kunnen wegnemen.