Een vriend was naar een dance event geweest om rond te kijken. De muziek klonk hard, snel, massaal en opzwepend. Eén dj blies een luidspreker op. De rustige beginnetjes van de nummers waren bij hem in de smaak gevallen. Het woord intiem viel. ‘Je wilt niet de hele avond op hetzelfde tempo uit je dak gaan,’ zo verklaarde hij de charme van de intro’s. Maar als de bassen bonkten en de beats op volle toeren kwamen, stopte hij met luisteren.
Het doet denken aan het vierde deel van Beethovens Negende symfonie, het deel waarin solisten en een groot koor ‘Alle Menschen werden Brüder’ zingen. Het is een van de geliefdste stukken van Beethoven. Het deel duurt ruim twintig minuten en klinkt meestentijds hard, snel, massaal en opzwepend. Maar er zitten ook langzame, zachte stukjes in die de oren doen spitsen.
Wat komt de populariteit vandaan? Aan de melodie van het koorlied kan het haast niet liggen. Die is nauwelijks vernuftiger dan ‘We are the Champions’, of ‘Ik zag laatst een grote mug’. Alle drie verleiden ze tot meezingen en blijven ze hardnekkig door het hoofd dreinen.
Opvallend in Beethovens vierde deel is het grote aantal tempowisselingen – gemiddeld één per 35 maten. In totaal zijn het er 27, de kortste duurt een enkele maat. Tijdens de langzame stukken voelt de luisteraar op zijn klompen aan dat er iets snels zal volgen, maar het blijft onvoorspelbaar hoe luid en snel het nieuwe tempo zal uitpakken. Zo blijft het luisteren avontuurlijk. Je zou dus kunnen denken dat het succes van deze muziek te danken is aan de uitgekiende manier waarop Beethoven de tempo’s, of zo u wilt het gevoel van intimiteit en massaliteit, afwisselt. Hetzelfde kun je over een goede dj zeggen. Vanavond is de hele Negende symfonie te horen op Radio 4.