VPRO Gids 44

29 oktober t/m 4 november
Pagina 66 - ‘Ruja’s cryptobedrog’

Ruja’s cryptobedrog

Jurgen Tiekstra ,

Duitse documentaire over de spoorloze Ruja Ignatova, de vrouw achter het astronomische bedrog rond cryptomunt OneCoin.

OneCoin-zwendelaar Ruja Ignatova

Signalement: Ruja Ignatova is 1,63 meter lang, werd in mei 1980 in Bulgarije geboren, maar kreeg de Duitse nationaliteit toen ze als kind verhuisde naar het Zuid-Duitse stadje Schramberg. Ze heeft bruine ogen, gitzwart haar, volle lippen die vaak felrood zijn gestift. Ze kan haar uiterlijk met plastische chirurgie hebben veranderd.

Op 25 oktober 2017 nam Ruja Ignatova het vliegtuig vanuit Sofia, de hoofdstad van Roemenië waar haar bedrijf OneCoin was gevestigd, naar Athene. Haar bodyguards reisden van Griekenland weer terug naar Roemenië, maar zijzelf is spoorloos sindsdien. Het is mogelijk dat ze met een Duits paspoort doorreisde naar de Verenigde Arabische Emiraten. Of naar Duitsland, naar Rusland, terug naar Bulgarije, of naar een ander Oost-Europees land.

De FBI looft tot honderdduizend dollar uit aan degene die kan zeggen waar ze is. Europol en Interpol zoeken haar ook, net als BBC’s Jamie Bartlett, die over zijn zoektocht in 2019 de spannende podcastserie The Missing Cryptoqueen uitbracht, die hij nog steeds updatet als er ontwikkelingen zijn. Verdenking: dat Ignatova met haar cryptomunt OneCoin in drie jaar tijd over de hele wereld honderdduizenden mensen heeft opgelicht voor wellicht vier miljard dollar. In die periode gaf ze luxueuze feesten die moesten bewijzen hoe extravagant succesvol haar cryptomunt was.

De munt heette OneCoin, een volgens haar betere versie van Bitcoin. Met de OneCoin kon nog niet eens gehandeld en nauwelijks gekocht worden, toch investeerden talloze mensen voor duizenden euro’s in OneCoins omdat de koers maar bleef stijgen. De munt werd aan de man gebracht naar het Tupperware-model: zelfstandige verkopers annex OneCoin-leden die aan anderen de hemel op aarde verkondigden, in ruil voor provisie die ze kregen voor nieuwe leden. Wie het lef had nú te investeren in de OneCoin zou schathemeltjerijk kunnen worden.

In zijn documentaire Die Kryptoqueen spreekt Johan von Mirbach met mensen die nauw om ‘cryptoqueen’ Ruja Ignatova heen stonden. Getoond wordt hoe het bedrog in zijn werk ging. Maar ook wordt de vraag gesteld: is Ruja Ignatova eigenlijk wel vrijwillig van de radar verdwenen? Heeft de Bulgaarse maffia te maken met haar verdwijning?