Armoede in Nederland neemt toe en de kloof tussen vermogenden en minder bedeelden wordt groter. Een armoede-minister moet nu zelfs in de bres springen voor de ruim half miljoen huishoudens die door onder andere hoge energieprijzen en dito inflatie nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. Armoede komt voor in absolute zin, als mensen niet kunnen voorzien in de eerst levensbehoeften, en in sociale vorm, waarin mensen niet in staat zijn mee te draaien met het normale maatschappelijke leven.
Drie jaar geleden blikte Andere tijden met de special ‘Van arm naar rijk’ terug op het historische verloop van het verschijnsel. Van begin twintigste eeuw, toen Nederland een rijk land was met veel armen en armoedebestrijding met het invoeren van de armenwet uit 1912 hoofdzakelijk een particuliere aangelegenheid. Tot 1965, het jaar waarin de overheid de algemene bijstandswet invoerde waarmee een bepaald bestaansminimum een recht werd. ‘De gematigde loonpolitiek, consumptiebeperking, wederopbouw en verregaande industrialisatie had zijn vruchten afgeworpen en nu was heel Nederland rijk geworden,’ aldus Andere tijden.
Vanavond belicht het programma met de aflevering ‘Arm en rijk’ de Nederlandse armoedeontwikkeling sinds de jaren zestig. De kijker ziet archiefbeelden van individuen die in weelde leven en mensen die het niet breed hadden, zoals de familie Van de Linden uit Helmond. Tv-opnames uit 1978 tonen het gezin in hun dagelijks leven. Nu, ruim veertig jaar later blikt het programma met moeder, dochter en zoon terug op hun eenvoudige bestaan waarin vader Sjef, inmiddels overleden, jarenlang voor een laag loon hard werkte voor stoffenbedrijf Vlisco. Ook komt hoogleraar algemene sociologie Godfried Engbersen aan het woord. In de jaren tachtig deed hij veldonderzoek in een Rotterdamse ‘uitkeringswijk’. Een samenleving diende egalitair te zijn, was de gedachte in de jaren zestig tot de jaren negentig, legt Engbersen uit.
Dat beeld kantelde echter vanaf de jaren negentig. Meritocratie voert vanaf dan de boventoon. Succes wordt afhankelijk van je prestaties. Armoede is het gevolg van individueel falen. In 2001 werd de eerste miljonairsbeurs georganiseerd. In datzelfde jaar verschijnt de eerste voedselbank.