Helemaal gerust waren ze er niet op, de Brazilianen die eergisteren naar de stembus gingen om in het stemhokje te kiezen voor hun held: Luiz Inácio Lula da Silva, beter bekend onder zijn koosnaam Lula. Dat de zittende president, de extreemrechtse Jair Bolsonaro, bij verlies van de verkiezingen ook daadwerkelijk zijn biezen zal pakken, staat lang niet vast. Het elektronische stemsysteem is niet te vertrouwen, zo schreeuwt hij zijn aanhangers toe, en als hij verliest is dat het gevolg van fraude. Gevreesd wordt voor geweldsuitbarstingen. Bolsonaro riep onlangs zijn aanhangers al op zich te bewapenen.
Lange tijd hield niemand voor mogelijk dat Lula überhaupt aan de verkiezingen kon deelnemen. Want de volksjongen die het van schoenpoetser tot president van zijn land bracht, zat tot voor kort in het gevang. In januari 2018 werd Lula veroordeeld tot twaalf jaar cel. Tijdens zijn presidentschap zou hij smeergeld hebben aangenomen, in de vorm van een vakantiewoning. De veroordeling vormde de kroon op operatie ‘Lava Jato’ (Wasstraat), een grote anticorruptie-operatie die tussen 2014 en 2021 Brazilië in de greep hield.
In Amigo Secreto (Geheime Vriend) volgt filmmaker Maria Augusta Ramos een aantal journalisten van de Braziliaanse nieuwssite The Intercept en dagblad El Pais in de dagen, maanden en jaren nadat ze documenten toegespeeld krijgen waaruit naar voren komt dat operatie Lava Jato heel anders in elkaar stak dan de buitenwacht werd voorgehouden. Niet de aangeklaagde, maar justitie zelf was corrupt, zo bleek uit de gelekte bestanden.
In de Telegram-appgroep ‘Amigo Secreto’ wisselden rechter Sergio Moro en hoofdaanklager Deltan Dallagnol onbekommerd berichten uit over hoe ze Lula het best konden aanpakken, welke aantijging ze wanneer naar de pers zouden lekken. Het ging helemaal niet om corruptiebestrijding, het doel was Lula kapotmaken. De haastige veroordeling in januari 2018 moest voorkomen dat Lula aan de verkiezingen kon deelnemen en maakte de weg vrij voor Bolsonaro, die prompt rechter Moro tot minister van justitie benoemde.
En toen kwamen dus die appjes boven water. In november 2019 werd Lula na 580 dagen gevangenschap vrijgesproken door het hooggerechtshof en stond niets een nieuwe gooi naar het presidentschap in de weg. Bolsonaro ondertussen ziet de bui al hangen. ‘Het is de gevangenis, de dood of de overwinning,’ hield hij zijn aanhangers onlangs voor. Dat hij meer te verliezen heeft dan het presidentschap alleen, daarin heeft hij misschien wel een punt. Uit recent onderzoek kwam naar voren dat veel onroerend goed dat Bolsonaro’s familieclan de afgelopen jaren verwierf, cash werd afgerekend: zwart geld dus.