Op YouTube zingt een poppentrio uit de Muppet Show ‘Habanera’ van Bizet. Hun uitvoering kraakt en piept aan alle kanten. De stem van de Swedish Chef dreigt steeds over te slaan op de hoogste sprong van de baslijn. De priemende stem van Beaker – de laboratoriumassistent met afhangende mondhoeken – mie-mie-miet de dalende melodie. En drummer Animal gromt enthousiast de interrupties van het koor. Drie malle figuren, drie ongepolijste stemmen, en toch blijft Habanera een ontroerend lied. Bekijk het filmpje en het verslavende wijsje galmt nog lang door uw hoofd. Habanera is een evergreen.
Georges Bizet was een alles-of-niets componist, zo mogen we anderhalve eeuw na zijn overlijden wel stellen. Hij componeerde 136 lange en korte werken, waarvan er slechts vijf repertoire hebben gehouden. Maar die vijf overblijvers zijn dan wel meteen ongekend populair. Volkszangers zingen het 'duet van de parelvissers' met gezwollen vibrato; orkesten trakteren hun publiek graag op de Symfonie in C en de twee orkestsuites uit L'Arlésienne, en de winterschilder fluit een potpourri uit de opera Carmen.
Men zegt wel dat Bizet zijn talent verkwanselde voor geld. Kijk maar eens hoe gewiekst hij in 1857 de Prix de Rome won. Deze prijs werd toegekend door een jury met conservatieve musici. Avontuurlijke muziek maakte geen kans. In de jury zaten ook schilders en beeldhouwers die weinig van muziek snapten, maar wel een belangrijke stem hadden. Bizet componeerde een cantate – Clovis et Clotilde – die zo lekker gewoon klonk dat zij wel in de smaak moest vallen bij het onderontwikkelde deel van de jury. Het leverde hem een beurs op om drie jaar in Rome te studeren. Als Bizet het expres deed, dan was hij inderdaad een handige jongen.
Terug in Parijs moest hij schrapen en zwoegen voor de kost. Een tijdrovend baantje was het maken van pianobewerkingen van populaire muziek. Voordurend was hij met noten van anderen in de weer, soms wel zestien uur per dag. Je zou denken dat Bizet dan ook wel zelf zulke muziek had kunnen componeren. Hup! een operette in de stijl van de modieuze componist die hij toevallig om handen had. Succes verzekerd, vaarwel geldzorgen. Maar hij deed het niet. Zijn opera Carmen veroorzaakte zelfs een schandaal. Kennelijk nam hij ook wel eens een artistiek risico.
Het schandaal had alles te maken met de hoofdpersoon Carmen. Zij is een zigeunerin die smokkelt, in kroegen danst, en soldaten aanzet tot desertie. Zo'n liederlijke heldin was nog nooit vertoond en de recensenten vonden haar vulgair en obsceen. Na enkele avonden dreigde de opera van de planken te worden gehaald. Maar uiteindelijk kwamen er achtenveertig voorstellingen in negen maanden. Daar staat dan weer tegenover dat de zaal nooit uitverkocht raakte. Daarom lees je soms dat Carmen flopte en soms dat dat een fabeltje is. In ieder geval sloeg Bizet de slag van zijn leven. Hij verkocht de partituur voor 25.000 frank. Een huishoudster was toentertijd blij met twee frank per dag. Vanavond is Carmen op Radio 4 te beluisteren. Een kleine twintig minuten na aanvang zal ‘Habanera’ klinken. Gepolijster dan in de Muppet Show, maar daarom niet minder ontroerend.