VPRO Gids 28

9 juli t/m 22 juli
Pagina 49 - ‘Symfonische grandeur’

Symfonische grandeur

Mark van de Voort ,

De Britse componist Havergal Brian schreef 32 symfonieën. Vanavond klinkt zijn enige kamermuziekwerkje.

Havergal Brian (1876 - 1972) in 1966.

De symfonie als het ultieme canvas voor je klankideeën en vormexperimenten. Door het schrijven van een symfonie maak je deel uit van de grote muziekgeschiedenis. Dat is in ieder geval de gedachte. Veel componisten hikken tegen die magische limiet van negen symfonieën aan. Je kunt die grens ook keihard doorbreken, naar goed voorbeeld van Joseph Haydn. Van zijn hand kennen we 104 symfonieën. Nog gekker maakte zijn tijdgenoot Johann Melchior Molter het, die tot een respectabel aantal van 140 symfonieën geraakte. Records zijn er om gebroken te worden, moet de nu 78-jarige Finse dirigent en componist Leif Segerstam gedacht hebben. Vorig jaar stond zijn teller op 344 (!).

De Britse componist Havergal Brian (1876-1972) mag zeker niet in dit rijtje ontbreken. Hij kwam namelijk pas goed op stoom toen hij de pensioengerechtigde leeftijd al lang gepasseerd was. Van zijn 72ste tot zijn 92ste schreef Brian 27 symfonieën. Daarvoor had hij er al vijf voltooid. Niet dat al zijn symfonieën van gelijkwaardig niveau zijn. Sommige werken halen het kwartier niet eens. Het enige werk dat nog regelmatig te horen valt op de radiozenders is Symphony No. 1, bijgenaamd The Gothic. Een symfonische klankkathedraal van maar liefst twee uur. Een groots opgezet werk waarmee hij tijd en ruimte wilde temmen. Tweehonderd musici, een stel fanfares en twee koren moeten voor een ideaaluitvoering aan de bak. Acht jaar sleutelde Brian aan zijn magnum opus waarmee hij een ode wilde brengen aan de gotische architectuur en de onpeilbare artistieke fantasie van de mensheid. Door de moeilijkheidsgraad ging de symfonie pas in 1966 officieel in première. De negentigjarige Brian mocht het enthousiaste onthaal van zijn gotische symfonie nog meemaken.  

Op het vasteland van Europa is Brians werk maar zelden te horen in de concertzalen. Vanavond klinkt zijn handzamere Legend voor viool en piano. Merkwaardig genoeg het enige kamermuziekwerk dat Brian heeft geschreven. Een vioolsonate van een stille, symfonische grandeur, dat dan weer wel.