Utopie of dystopie

Wat in Silicon Valley wordt bedacht en geproduceerd wordt warm onthaald en gretig afgenomen. De komst van internet ging gepaard met voorspellingen over gratis informatie, gemakkelijk wereldwijd communiceren en wederzijds begrip en vrede op aarde. Zeker is dat vanuit Silicon Valley uitvinders, ingenieurs, geniale ondernemers en durfinvesteerders onze wereld hebben veranderd op een schaal en in een tempo die niemand dertig jaar geleden voor mogelijk zou hebben gehouden. Op zowat alle terreinen gaan de ontwikkelingen razendsnel. Inmiddels hebben vijf miljard mensen via hun draagbare computers toegang tot alle kennis en feiten, maar ook alle onzin ter wereld. Dat heet vooruitgang, met gevaarlijke schaduwzijden. Bijvoorbeeld een Amerikaanse president die leugens en haat verspreidde via Twitter, zodat zijn volgelingen ten slotte het Capitool bestormden. Dat Elon Musk, van Tesla, hyperloop en raketten, het kwetterkanaal voor 44 miljard dollar kon overnemen om er, ja wat? mee te doen, stelt niet gerust. De bovenbazen van Apple, Amazon en Meta beschikken over geweldig veel macht.

Aan de orde is de ZDF-documentaire Utopia – Irre Visionen in Silicon Valley, die een kritische blik belooft op de ontwikkelingen in de Amerikaanse technologiesector. De vraag wordt gesteld in hoeverre de machtigste ceo’s zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, en wat al die hightechbedrijven nog, tot heil der mensheid, in petto houden. Bezos, Zuckerberg en Musk kregen de makers ook na twee jaar aandringen niet te spreken, maar wel een zevental ingewijden.

Ingenieur Han Zhang verdedigt Musks omstreden neuralink-project, waaraan hij meewerkt. Beoogd wordt elektroden in hersenen te planten en ze dan te verbinden met databanken, kunstmatige intelligentie en andere menselijke breinen. ‘We kunnen onze individualiteit kwijtraken,’ aldus de ingenieur, maar hij denkt dat dit de beste manier is om AI menselijk te houden.

Historicus en cultuurwetenschapper Fred Turner, die op Stanford Humanities doceert, uit scherpe kritiek op Zuckerberg, volgens hem een gewetenloze tovenaarsleerling, en diens metaverse: een nachtmerrie.

Ook Silicon Valley-goeroe Jaron Lanier waarschuwt voor Zuckerberg: ‘Als ze wat ze met social media uithaalden ook met metaverse doen, zal de mensheid het niet overleven.’

Ingenieur Chris Anderson, oud-hoofdredacteur van Wired, wil koste wat kost over een paar jaar zijn jongensdroom verwezenlijken: duizenden taxi’s door de lucht laten vliegen. Moet kunnen toch?

Visual effects-maker Tav Shande bouwde voor Amazon een stuk San Francisco zo griezelig echt na dat er virtuele drones tussen virtuele gebouwen kunnen vliegen.

Klokkenluider Frances Haugen ontdekte dat door Facebook bewust algoritmen werden gehanteerd die haat en geweld bevorderen. Ze voert campagne in Washington om meer openheid af te dwingen. Margarethe Vestager ten slotte, met de EC-portefeuille Digitalisering, heeft miljardenboetes opgelegd aan hightechbedrijven en vertelt hoe die tot meer transparantie kunnen worden gedwongen.