De tentoonstelling De Krim – Goud en geheimen van de Zwarte Zee, samengesteld uit kunstvoorwerpen die in bruikleen werden afgestaan door vier musea op de Krim, liep amper een maand toen datzelfde, bij Oekraïne horende schiereiland de Krim in 2014 werd geannexeerd door Rusland. Het bracht directeur Wim Hupperetz van het Allard Pierson Museum in een lastig parket, want wat moest er nu gebeuren met die paar honderd objecten uit zijn gefnuikte expositie. Retourneren aan de musea op de Krim? Die vielen nu onder niet erkend Russisch bestuur. Overhevelen naar Kiev dan maar, in casu het Nationaal Historisch Museum ter stede? Het betreft immers Oekraïens cultureel erfgoed, dus dan moeten de kunstvoorwerpen naar Oekraïne. Hupperetz besloot de kwestie aan de onafhankelijke rechter voor te leggen, wat uitdraaide op een langdurige juridische strijd waarvan de afloop acht jaar later nog steeds op zich laat wachten, en waardoor de kunstvoorwerpen zich nog steeds in depot in Amsterdam bevinden.
Hoe politieke, emotionele, persoonlijke en cultuurhistorische belangen de zaak tot een schier onoplosbaar conflict lieten uitgroeien, blijkt uit de enerverende documentaire De schatten van de Krim van Oeke Hoogendijk. Net als in haar tv-serie Het nieuwe Rijksmuseum (geruzie over de verbouwing) en in de documentaire Marten & Oopjen: Portret van een huwelijk (politiek armpje drukken tussen Nederland en Frankrijk) laat Hoogendijk in Schatten van de Krim, andermaal over een conflict in de kunstwereld, haarscherp en zonder partij te kiezen zien hoe personen en instellingen op haast noodlottige wijze tegenover elkaar kunnen komen te staan. Ze volgt vanaf het begin de rechtsgang en toont de – plausibele – standpunten van alle partijen: enerzijds de curatoren van de musea op de Krim, overigens allemaal vrouwen, die na hun medewerking in vertrouwen aan de expositie zich nu bestolen weten, vertegenwoordigd door hun Nederlandse advocaten, anderzijds die van de Oekraïense wederpartij, en het Allard Pierson dat een betrekkelijke middenpositie inneemt.
Verbijsterend: het blijkt mogelijk dat gedurende acht jaar een juridisch steekspel wordt opgetuigd dat zich langs diverse rechtbanken, dure advocatenkantoren, een dubbel wrakingsverzoek (waarna een rechter van zekere kleur van de zaak wordt afgehaald) misschien volgend jaar naar een eindarrest voortsleept. En dan? Afgezien van de advocaten lijkt de zaak alleen maar verliezers te kennen. We zien oprecht ogende museumcuratoren op de Krim in tranen (‘Voor ons is dit waar we voor leven’), maar ook een museumdirecteur die voor verrader wordt uitgemaakt omdat hij de rechter inschakelt in plaats van meteen de objecten naar Kiev te sturen. Het geschil dreigt voor de betrokkenen te ontaarden in een conflict tussen Oekraïne en Rusland – niet zo vreemd sinds de Russische invasieoorlog in Oekraïne.