Leve de journalist

‘Ik ben Mikhail Fishman en ik ben een Russische journalist. Of beter gezegd: dat was ik. Ik wás een Russische journalist.’

De persvrijheid staat wereldwijd onder druk, maar nergens is die druk vandaag de dag zo voelbaar als in Rusland. Op 1 maart, zes dagen nadat Rusland Oekraïne binnenviel, haalde mediawaakhond Roskomnadzor de laatst overgebleven onafhankelijke televisiezenders uit de lucht. Zo ook TV Rain, of Dozhd in het Russisch, waar Fishman als gevierd journalist en politiek commentator een eigen talkshow had en verslag deed van de oorlog in Oekraïne. Hij zou opzettelijk valse informatie hebben verspreid. Inmiddels opereert hij net als veel van zijn collega’s in ballingschap vanuit verschillende Europese hoofdsteden, waaronder Amsterdam.

‘Rusland, het grootste land ter wereld, heeft geen vrije pers meer,’ zegt regisseur Bregtje van der Haak. ‘Wat betekent dat? Hoe ga je daar mee om als journalist? In The Free Press Show willen we laten zien hoe volhardend en strijdvaardig journalisten kunnen zijn. Dat doen we samen met de journalisten van TV Rain.’

De speciale Tegenlicht-uitzending brengt de journalistiek terug naar zijn essentie. Vanuit Pakhuis de Zwijger in Amsterdam gaan journalisten als Christo Grozev (directeur Bellingcat) en Pavel Kanygin (onderzoeksverslaggever Novaya Gazeta) in gesprek over wat persvrijheid voor hen betekent, nu en in de toekomst. Via negen grote schermen rond het podium praat de buitenwereld mee. ‘We hebben een hoopvolle schets willen maken van hoe televisiejournalistiek er in de basis uit zou kunnen zien,’ vertelt Van der Haak. ‘Wat heb je ervoor nodig? Een paar stoelen, wat lampen, een camera en een desk. Meer niet.’ De presentatie is in handen van de Nederlands-Oekraïense actrice en politicoloog Victoria Koblenko en de Russische Fishman, die kort na de opgelegde blokkade van TV Rain zijn thuisland verliet.

‘Ik kom terug op mijn punt,’ schrijft Fishman in het statement dat hij voor The Free Press Show opstelde. ‘Ik was een Russische journalist, maar wie ben ik nu? Ben ik nog steeds deel van Rusland? Doet mijn stem er nog toe? TV Rain moet zichzelf opnieuw uitvinden, maar één ding is zeker: ik ben er nog steeds onderdeel van.’