VPRO Podcastgids: van stockholmsyndroom tot Indiatrauma

Iedereen kent het stockholmsyndroom: het fenomeen dat een gijzelaar sympathie krijgt voor haar gijzelnemer en hem daardoor soms zelfs gaat verdedigen of helpen. Het psychologische verschijnsel wordt vaak toegekend aan vrouwen in gevaarlijke situaties.

Maar de allereerste persoon met het stockholmsyndroom, de Zweedse bankmedewerker Kristin Enmark, is nooit psychologisch onderzocht of gevraagd naar haar ervaringen. Het syndroom is voor haar ‘bedacht’ door een psycholoog van de politie, die haar en haar collega’s bevrijdde na een zes dagen durende bankoverval met gijzeling.

In de tijd dat Enmark opgesloten zat in de bankkluis, maakte ze zich meer zorgen over de gevaarlijke acties van de politie, dan wat de gijzelnemers haar zouden aandoen. Daarmee doet de eerste aflevering van de nieuwe BBC-podcast Sideways precies wat het belooft: een verhaal vertellen waardoor je een bekend concept ineens heel anders bekijkt.

Mede dankzij mijn podcastverslaving heb ik onderhand meer analyses gehoord van de Amerikaanse cultuur en volksaard dan van mijn eigen landje. Soms ben ik daar een beetje klaar mee, maar toen wees de eindredacteur van Nooit meer slapen me op The Experiment. Deze podcast van een samenwerking tussen WNYC Studio’s (oa Radiolab) en het gerenommeerde tijdschrift The Atlantic en het experiment uit de titel zijn de Verenigde Staten zelf, die je inderdaad kunt zien als een nog relatief jong uitprobeersel van een land.

Elke aflevering is een verhaal op zichzelf, en kun je dus los luisteren. De eerste twee afleveringen bestaan uit menselijke verhalen die iets zeggen over het staatsrecht, de nieuwste heeft een wat luchtigere toon. Die gaat over de meest Amerikaanse der kledingstukken: de joggingbroek. Een mode-item dankzij Run DMC en Paris Hilton, en nu weer helemaal terug, dankzij de pandemie natuurlijk.

Voor deze goed vertelde podcast met humor én diepgang blijf ik dus toch nog maar even in Amerika.

Uren kon Jeroen Olyslaegers als kind al kijken naar 'De dulle griet', het schilderij van Pieter Bruegel de Oude dat zo beroemd is dat het zelfs een eigen Suske en Wiske-album kreeg.

Hij liet zich door dat schilderij inspireren voor zijn wervelende historische roman Wildevrouw, die zich afspeelt in het Antwerpen van de zestiende eeuw waar herbergier Beer drie echtgenotes ziet sterven in het kraambed.

Nu is er ook een podcast waarin Olyslaegers vertelt over De Lage Landen die aan de vooravond stonden van de Tachtigjarige Oorlog. 

Bij Radio Klara, waar ze trouwens heel veel fraaie historische podcasts maken, wekt de gedroomde geschiedenisleraar Olyslaegers in vijf lange afleveringen het 16de eeuwse Antwerpen tot leven. Ook als je nul historisch besef hebt, word je dankzij deze geweldige verteller moeiteloos meegesleept. 

Het is eigenlijk best creepy om te beseffen dat er bijna geen uur voorbij gaat waarin ik niet met iets van Google bezig ben. Android, YouTube, Maps, de goede oude zoekmachine – de technologie is onmisbaar geworden. Daarom is het geen overbodige luxe om te weten hoe het bedrijf is gekomen waar het nu is.

In het derde seizoen van Land of the Giants – het eerste ging over Amazon, het tweede over Netflix – pluizen twee technologiejournalisten de geschiedenis van Google uit. Dat begint met twee wonderkinderen op de universiteit van Stanford: Larry Page en Sergey Brin. Zij zijn zo onafscheidelijk dat ze ook wel worden aangeduid als LarrySergey.

Zij geven zelf helaas niet of nauwelijks interviews. Maar wel komen er allerlei andere belangrijke Googlers aan het woord, zoals de bekende Marissa Meyer. Luister om erachter te komen hoe de hele wereld vergoogeld is. 

Wie het in eigen land mystiek niet kan vinden, reist al sinds de Beatles af naar India. Daar zijn genoeg ashrams waar je in gezelschap van zielsverwanten kunt mediteren, chanten, downdoggen, zonnegroeten en wat er nog maar meer op de spirituele agenda staat.

De meeste heilzoekers pakken na zo'n bezoekje verkwikt en verlicht het vliegtuig terug naar huis, maar een enkeling raakt bevangen door wat het India-syndroom is gaan heten: een psychose die specifiek voorkomt onder westerlingen die verlichting zoeken in India. Sommigen belanden in het ziekenhuis, anderen plegen zelfmoord of verdwijnen domweg voorgoed van de radar.

Over westerlingen die in India hun spirituele geluk zoeken maar daar vervolgens volledig de weg kwijtraken, gaat de nieuwe podcast Astray.