De terugkeer van Jamie Dornan als topacteur

Een duivels dilemma voor veel acteurs: wil je vooral acteren in uitdagende projecten die een relatief klein publiek trekken, óf wil je een grote filmster worden en begeerd worden door de halve wereld? Velen zouden waarschijnlijk voor het laatste gaan, maar dat is uiteraard wel een keuze met gevolgen. Vooral voor jonge acteurs die een hoofdrol vertolken in een grote filmfranchise: het grote publiek omarmt ze, maar gaat ze ook zien als uithangbord van die franchise. Dat ze getalenteerde of veelzijdige acteurs zijn, is dan vaak bijzaak.

Daarom is het niet vreemd dat veel van deze sterren er vervolgens alles aan doen om een andere koers te varen. Neem bijvoorbeeld Robert Pattinson en Kristen Stewart. Beide acteurs werden wereldberoemd door hun hoofdrollen in de Twilight-films, maar ervoeren dat in toenemende mate als een last. In de jaren na Twilight leken ze daarom vooral bezig met het uitwissen van hun eigen imago, door hoofdrollen te spelen in arthousefilms en samen te werking met uitdagende regisseurs als David Cronenberg en Claire Denis. Die strategie werkte, want Pattinson en Stewart schudden de last van de franchise succesvol van zich af, en werden weer serieus genomen als acteur.

Jamie Dornan (1982) is ook zo’n voorbeeld van een acteur die worstelt met de erfenis van een franchise. De Noord-Ier brak in 2015 door bij het grote filmpubliek met zijn hoofdrol als ‘sm-miljardair’ in Fifty Shades of Grey (de verfilming van de soft-erotische bestsellerreeks van E.L. James). Het leek een logische carrièremove voor Dornan, die zijn uiterlijk en charisma in deze rol leek te kunnen combineren met een behoorlijk duister randje.

Dornan begon zijn carrière als reclamemodel voor Hugo Boss en Calvin Klein, en kreeg van The New York Times de bijnaam ‘The Golden Torso’. Tegelijkertijd wilde Dornan niets liever dan acteur worden. Ook dat leek te slagen, want Dornan werd overladen met lof voor zijn rol in detectiveserie The Fall (2013-2016), waarin hij een charmante huisvader speelt, die ook een sociopatische huurmoordenaar blijkt te zijn. Die ambivalente rol bleek hem op zijn gouden torso geschreven, en een glansrijke acteercarrière leek onvermijdelijk. 

En toen kwamen de Fifty Shades-films.

Het is voor een acteur nooit leuk om negatieve recensies te lezen, maar bij Dornan kreeg het woord ‘kritiek’ een geheel nieuwe lading. Zijn hoofdrol werd vrijwel unaniem afgekraakt: hij zou acteren als een robot, en kreeg het verwijt dat hij ‘het charisma heeft van een pak havermout’. The Guardian sprak van een ‘vernietigende carrièrekeuze’. De films werden wel een bioscoophit, maar Dornans afgetrainde lichaam leek daarbij een groter lokkertje dan zijn acteertalent. 

Toch weigert Dornan zijn controversiële carrièrekeuze zelf (expliciet) te veroordelen. Eerder dit jaar in een interview met GQ: ‘Het is geen schande om te zeggen dat het mijn leven en dat van mijn familie financieel enorm heeft veranderd. Daar zal ik altijd dankbaar voor zijn.’ Maar in datzelfde interview erkent Dornan ook dat de franchise voor altijd een referentiepunt in zijn carrière zal blijven. ‘Critici zullen bij elke nieuwe rol schrijven dat het ‘mijn beste werk is sinds Fifty Shades’. Ik betaal nog steeds de prijs voor mijn keuze. Maar eerlijk gezegd motiveert dat mij juist.’

En inderdaad: Dornan koos in de jaren na de laatste Fifty Shades-film (2018) steeds meer interessante rollen. Zijn carrière bereikte een voorlopig hoogtepunt met zijn mooie vaderrol in Kenneth Branaghs Belfast, waarvoor hij onder meer een Golden Globe-nominatie kreeg en kanshebber was voor een Oscarnominatie. Die kwam er uiteindelijk niet, maar Dornan werd in ieder geval weer serieus genomen als acteur. 

De volgende stap om zijn imago op te vijzelen is de hoofdrol in de zesdelige miniserie The Tourist. En nee, in deze Australische serie draait het niet om zijn gouden torso, maar vooral om zijn bovenkamer. We ontmoeten Dornans personage (‘The Man’) in de openingsscène als een arrogante automobilist, die ergens in de woestijn een toilet zoekt. Maar tijdens zijn tocht wordt hij – in een scène die behoorlijk doet denken aan Steven Spielbergs Duel – opgejaagd door een vrachtwagen die hem uiteindelijk van de weg beukt. Even later ontwaakt hij in een Australisch ziekenhuisbed, en heeft hij geen idee meer wie of wat hij is.

‘The Man’ moet op zoek naar zijn identiteit en verleden, en krijgt daarbij hulp van onervaren politieagent Helen (Danielle Macdonald). Dat personage roept direct herinneringen op aan Frances McDormands legendarische hoofdrol in Fargo: een sympathieke agent die fungeert als rustpunt in een onstuimige wereld. De makers van The Tourist hebben sowieso goed gekeken naar Fargo, want de humor in de serie is behoorlijk zwart, de personages zijn prettig cartoonesk, en de woestijnsetting is heerlijk unheimisch.

Vooral in de eerste afleveringen werkt de combinatie tussen mysterie en zwarte komedie uitstekend. Dornan is een intrigerende protagonist en het mysterie over zijn verleden blijft lang boeien. Helaas gebruiken de makers richting het einde iets te veel geijkte serieclichés, waardoor meerdere verhaallijnen uiteindelijk een beetje doodbloeden (een kwaadaardige Griekse schurk komt bijvoorbeeld totaal niet uit de verf).

The Tourist had vermoedelijk beter gewerkt als film, maar geeft Dornan in ieder geval de kans om zes uur lang te schitteren, niet met zijn lichaam maar met zijn talent. Hij is op zijn best als goed uitziende charmeur die een duister verleden met zich meedraagt, en krijgt hier – in tegenstelling tot in de Fifty Shades-films – eindelijk weer de kans om die ambivalentie echt goed uit te spelen. Hij is een mens van vlees en bloed, in plaats van een lustobject met een gouden torso. Niet langer een robot, maar een volwaardig topacteur. Zo blijkt maar weer: er is altijd leven na de franchise.