Waarom Israëlische series (en hun remakes) zo populair zijn

Met Euphoria, waarin zangeres en actrice Zendaya de hoofdrol speelt, heeft HBO nu ook een dramaserie over middelbare scholieren die worstelen met depressies, seksualiteit en drugsgebruik. Iets wat de kabelaar waarschijnlijk al op het verlanglijstje had staan sinds concurrent Netflix in 2017 een enorm succes behaalde met tienerdramaserie 13 Reasons Why. Tieners vormen immers een interessante en lastig te bereiken doelgroep.

HBO greep niet naar een succesvol jeugd- of young-adult-boek, zoals bij veel recente tienerseries het geval is, maar putte uit een andere, inmiddels vrijwel even beproefde bron: Israël. Euphoria is namelijk een remake van de gelijknamige Israëlische televisieserie uit 2012. En daarmee is het de zoveelste show uit dit land die de afgelopen jaren een internationaal publiek bereikte.

Homeland is hier wellicht het bekendste voorbeeld van. Deze Golden Globe-winnaar – met Claire Danes in de hoofdrol – debuteerde in 2011 in Amerika en is een bewerking van de Israëlische dramaserie Prisoners of War. De trend werd al eerder ingezet met BeTipul, waarvan HBO in 2008 een Amerikaanse versie maakte, In Treatment. Uiteraard volgden wereldwijd remakes – Wikipedia vermeldt er zestien, waaronder een Japanse en een Kroatische – en de Nederlandse versie kreeg de titel In therapie.

Sindsdien kijkt de internationale televisiewereld met haviksogen naar het kleine land, dat nog niet half zo veel inwoners heeft als Nederland, maar aan de lopende band interessante televisieseries produceert. Klaar om het laatste succes eruit te pikken en te kopiëren.

Zo baseerde de BBC The A Word, een serie over een autistische vijfjarige jongen en zijn familie, op het Israëlische Yellow Papers. Momenteel wordt een derde seizoen gefilmd. Het Amerikaanse Showtime werkt aan een remake van Kvodo, een serie over een gerespecteerde rechter wiens zoon betrokken blijkt bij criminele activiteiten. De Showtime-versie gaat Your Honor heten, met Bryan Cranston (Breaking Bad) in de hoofdrol.

Maar er wordt niet alleen spannend en serieus drama aangekocht. Zo brengt ABC binnenkort een eigen versie van The Baker and the Beauty uit en begin dit jaar gaf de zender opdracht een pilotaflevering te maken van Until the Wedding – twee populaire romantische dramaseries.

Waarom is dit kleine land zo succesvol op dit gebied? Leora Kamenetzky, schrijver van diverse Israëlische hitseries, vindt het lastig om een eenduidig antwoord op deze vraag te geven. In een uitgebreide mail wijst ze op het feit dat er erg veel filmacademies zijn in Israël. ‘Op een gegeven moment waren er achttien scholen en afdelingen.’ Daarnaast noemt ze verhalen vertellen een Israëlische traditie die teruggaat tot de Bijbel. ‘En de derde reden, die is met name van belang, is dat leven in Israël betekent: leven met een altijd aanwezig conflict. Zowel politiek, moreel als persoonlijk. En conflict is het hoofdingrediënt van televisiedrama.’

Ook het feit dat Israëlische televisiemakers een budget hebben dat schril afsteekt tegen dat van hun Amerikaanse en Europese collega’s draagt volgens Kamenetzky bij aan het succes. ‘Wij werken met een tiende van de middelen die een Amerikaanse lowbudgettelevisieserie heeft. Dit dwingt ons om creatief te zijn. Necessity is the mother of invention.’

Dit betekent niet dat alles wat uit Israël is overgenomen een hit wordt. Neem bijvoorbeeld remakes als Hostages, met Toni Collette (2013, CBS), en The Good Cop, met Tony Danza (2018, Netflix). Na één seizoen werd bij beide series de stekker eruit getrokken. Volgens de Israëlische tv-maker Reshef Levi, die in april tijdens de tweede editie van het festival Canneseries in de prijzen viel met zijn dramedy Nehama, heeft dit alles te maken met de essentie. Die ontbreekt nogal eens in een remake, vindt hij.

De schrijver werd zelf ook ooit benaderd door een Amerikaanse producent die een Engelstalige versie van zijn hitserie The Arbitrator – omschreven als ‘de Israëlische Sopranos’ – wilden maken. Een grappige ervaring, zegt hij. ‘Amerikanen zijn gek. Dan zeggen ze dat ze de beste schrijver voor de serie hebben gevonden. The best in town, roepen ze dan. Niet veel later bellen ze dan terug met de boodschap dat het een vreselijk beroerde schrijver bleek, maar dat ze nu wel écht de beste hebben gevonden.’

Levi besloot, na verschillende pogingen, de adaptatie zelf te schrijven (momenteel is hij nog bezig). ‘Het gaat allemaal om de details. Een schrijver die wordt ingehuurd, zal het zien als een baan. Maar voor mij, de showrunner, is zo’n serie alles. En als je de essentie van het verhaal wilt behouden, wat vaak de reden is waarom de serie een hit is geworden, moet de schrijver er net zo in duiken.’ Daarom wil hij nooit meer een van zijn series verkopen, zegt hij. 

Al is dat laatste wellicht niet eens meer nodig. Dankzij streamingdiensten als Netflix, Amazon Prime en Hulu vinden ook de originele versies, in het Hebreeuws en ondertiteld, momenteel hun weg naar kijkers buiten Israël.

Zo is Fauda, een serie over Israëlische undercoveragenten die Palestijnse terroristen op de Westelijke Jordaanoever opsporen, een ‘mondiaal fenomeen’, aldus Netflix, dat de eerste twee seizoenen aanbiedt en onlangs het derde heeft besteld. En dit terwijl er in Fauda zowel Hebreeuws als Arabisch wordt gesproken. De politieke thriller False Flag (Kfulim) werd begin vorig jaar door The New York Times enthousiast onthaald als ‘minder fancy en natuurgetrouwer’ dan de Amerikaanse tegenhangers. En Shtisel is een familiedrama dat onderwerpen aansnijdt die nooit ontbreken in familiedrama's, alleen is de familie in kwestie een ultraorthodox Joods gezin in Jeruzalem. Dat is redelijk uniek, maar blijkbaar spreekt dit wereldwijd mensen aan, want ook Shtisel is een grote hit op Netflix. Overigens werkt Marta Kauffman (Friends) momenteel aan een Amerikaanse remake voor Amazon.

‘Wij noemen dit het Netflix-effect,’ zegt Kamenetzky, die zowel voor Fauda als False Flag schreef. ‘Voorheen geloofde niemand dat Hebreeuws buiten de landsgrenzen kon werken of dat iemand ondertitels zou willen lezen. Maar het succes van Fauda op Netflix heeft alles veranderd. De deur staat nu voor iedereen open.’

De Amerikaanse remake van Euphoria is in Nederland te zien via HBO Max, Shtisel is te zien op Netflix