Netflix-serie Mindhunter, over de begindagen van psychologisch onderzoek naar seriemoordenaars, is toe aan het tweede seizoen. Wat de serie onderscheidt van de conventionelere genregenoten: alles draait om woorden.

De proloog van het eerste seizoen van Netflix-serie Mindhunter is er een die we vaker gezien hebben: een doorgedraaide man houdt mensen gegijzeld, en lokale agenten proberen hem met man en macht uit de situatie te praten. FBI-agent Holden Ford (Jonathan Gross) denkt dat hij dat beter kan, en pakt de megafoon. Gefocust op de beweegredenen van de verwarde man probeert hij hem tot rust te manen. Twee minuten later schiet de gijzelnemer zijn eigen hoofd eraf.

De idealistische Ford dacht dus slim de psychologische kaart te trekken, maar komt bedrogen uit. Niet zo vreemd, aangezien veel van de hedendaagse inzichten in het gedrag en de denkbeelden van criminelen en (serie-)moordenaars eind jaren zeventig nog net zo'n utopie waren als smartphones en podcasts. Voor een meerderheid van de agenten was het klip en klaar: criminelen worden geboren zoals ze zijn.

Toch weigert Ford zich hierbij neer te leggen, waarmee hij weerklank vindt bij ervaren FBI-collega Bill Tench (Holt McCallany). ‘Hoe kunnen we waanzin verslaan als we niet weten hoe waanzin denkt?’, werpt Tench zijn sceptische baas voor de voeten. Met resultaat: de heren krijgen toestemming om seriemoordenaars te interviewen, en in samenwerking met psycholoog Wendy Carr (Anna Torv) methoden te ontwikkelen om hun gedrag verklaren.

© Netflix

Jonathan Groff en Holt McCallany als FBI-agenten Holden Ford en Bill Tench in het eerste seizoen van Mindhunter

Tell, don't show

Wie daarbij liters bloed en veel geweld verwacht, komt bedrogen uit: het draait in Mindhunter niet om de pijn, maar om de symptomen. Dat laatste hangt ongetwijfeld samen met de visie van regisseur en producent David Fincher (Fight Club, Zodiac), de man die met een kartonnen doos in Se7en meer angst inboezemde dan met welk afgesneden hoofd dan ook.

Dat adagium van ‘tell, don’t show’ voert ook in Mindhunter de boventoon. Niet voor niets zijn de beste scènes de gesprekken met de (echt bestaande) seriemoordenaars, en dan vooral die met de griezelig welbespraakte Ed Kemper (gebaseerd op de ‘Co-Ed Killer’, die onder meer het hoofd van zijn moeder afsneed om er seks mee te hebben). Kemper fungeert als het ideale onderzoekssubject, omdat hij zonder scrupules en ijzingwekkend kalm kan vertellen over zijn modus operandi.

Het zijn precies die momenten waarop Mindhunter laat zien dat je voor angst helemaal geen bloed of schrikeffecten nodig hebt. De serie werkt juist zo goed omdat de rituelen en handelingen niet getoond, maar verteld worden. Mindhunter sleept ons mee in een woordenspel, waarin de seriemoordenaars praten over hun daden alsof ze vertellen over hun vakantietripje. En hoewel we weten dat deze figuren gestoord zijn, blijven we luisteren, omdat we het wíllen, maar tegelijkertijd niet kúnnen begrijpen. Die interviews zijn daardoor veel angstaanjagender dan welke gewelddadige slachtpartij dan ook.

© Netflix

Seriemoordenaar Ed Kemper (gespeeld door Cameron Britton) en Holden Ford (Jonathan Groff) in het eerste seizoen van Mindhunter

Theorie wordt praktijk in seizoen twee

In het tweede seizoen wordt de opgedane kennis akelig relevant, wanneer de expertise van het team wordt geraadpleegd in de klopjacht op een kindermoordenaar in Atlanta (die tussen 1979 en 1981 minstens 28 minderjarige slachtoffers maakte). De theorie wordt praktijk, en dat gaat onvermijdelijk gepaard met de nodige complicaties. Zeker wanneer er zaken als racisme en politieke bemoeienis bij komen kijken.

Dat betekent overigens geenszins dat de interviews met de seriemoordenaars achterwege blijven. Kemper blijft sluimerend aanwezig als Hannibal-achtige vraagbaak en meerdere ‘nieuwe gezichten’ doen hun intrede, met als meest beroemdste onderzoekssubject de beruchtste (en meest intrigerende?) seriemoordenaar in de moderne geschiedenis, in de persoon van Charles Manson.

Onze fascinatie met het kwaad blijft oneindig, en Mindhunter wrijft in het tweede seizoen nog wat gretiger in die vlek. De meest akelige krochten van de menselijke ziel blijven hun weg naar het publiek vinden. Maar we blijven ervan smullen - onder het mom van een beter begrip natuurlijk.

Het tweede seizoen van Mindhunter is vanaf 16 augustus te zien op Netflix

Meer over Mindhunter