Actueel en urgent: Netflixserie 13 Reasons Why

De setting kennen we uit de gemiddelde Amerikaanse highschooltienerserie. Een aanvankelijk idyllisch ogende, wat saaie middelgrote stad. Een middelbare school met een strakke hiërarchie van knappe sporters met bijbehorende cheerleaders, nerds die gepest worden en – uiteraard – de stille, intelligente, vriendelijke jongen die hunkert naar het knappe, eigenzinnige meisje dat een jaar eerder naar de stad verhuisde.

Alleen is het meisje in kwestie, Hannah Baker, in 13 Reasons Why al dood voor het verhaal begonnen is. Hoofdpersoon Clay Jensen ontvangt in de eerste aflevering de cassettes en ontdekt zo dat hij deel uitmaakt van de groep mensen die volgens Hannah verantwoordelijk is voor haar zelfmoord. Elk lid van de groep wordt geacht de dertien verhalen te beluisteren en de cassette vervolgens door te geven aan iemand anders.

Het eerste verhaal gaat over de ogenschijnlijk sympathieke basketbalhunk Justin Foley, die Hannah het hof maakt (daar gaat overigens een zorgvuldig door haar uitgekiende strategie aan vooraf). Als hij zijn horkerige vrienden vervolgens een compromitterende foto van Hannah laat zien, verspreiden ze die op school. De slut-shaming die hierop volgt, is het begin van wat het einde zal blijken.

Het idyllische stadje verandert voor Hannah in een beklemmende plek. Ze wordt getreiterd, haar privacy wordt geschonden en uiteindelijk is ze er niet langer veilig. Op de achtergrond spelen ook thema’s als drank- en drugsmisbruik, homofobie, kindermishandeling, verwaarlozing en de kleine ondernemer die ten onder gaat aan grote ketens. Dat maakt van 13 Reasons Why bepaald geen doorsneeproductie, maar een actueel en urgent tijdsdocument.

Het is jammer dat de Amerikaanse kuisheidsmoraal bij vlagen afbreuk doet aan die thematiek. Zo wordt bijvoorbeeld wel erg nadrukkelijk gesteld dat Hannah in werkelijkheid slechts gekust heeft met de basketbalhunk. Haar treft geen enkele blaam, ze is, zoals het een zeventienjarig meisje betaamt, nog maagd.

Anderzijds blijven sommige personages, ondanks dappere pogingen om ze gelaagder te maken, vrij eendimensionaal. Zo wordt het contrast tussen de egoïstische, verdorven jongeren en de ongerepte Hannah wel erg groot. Typisch een productie die toegesneden is op de Amerikaanse markt, terwijl de plot de potentie heeft om de menselijke natuur in al haar facetten te tonen. Hannah Baker zou een interessanter personage geweest zijn als ze niet louter als slachtoffer was geportretteerd.

Wellicht dat het tweede seizoen op dit vlak verrassingen in petto heeft. De trailer lijkt in elk geval te suggereren dat de gebeurtenissen die tot Hannahs dood leidden slechts het topje van de ijsberg waren en dat geweld, intimidatie en verkrachting aan de orde van de dag zijn in het stadje. Het script zorgde er in elk geval voor dat producer Selena Gomez (1992) bijna van haar stoel viel toen ze het las, zei ze in Elle.

De actrice en voormalig tienerster was degene die Jane Ashers boek 13 Reasons Why (2007) onder de aandacht bracht bij Netflix. In een interview met Metro vertelde ze dat 13 Reasons Why als zestienjarige cadeau kreeg van haar moeder. Het boek maakte diepe indruk op Gomez en ook haar (veelal jonge) fans waren onder de indruk, waarna het idee ontstond om een filmbewerking van het boek te maken. In overleg met Netflix werd dit een serie en ze hoopt dat ze daarmee iets kan betekenen voor de jongere generatie, die volgens haar niet zit te wachten op ‘een lege optimistische boodschap’. In plaats daarvan hoopt ze hen te raken, of zelfs bang te maken.

13 Reasons Why leidt op digitale platforms als Facebook en YouTube tot veel reacties en ontboezemingen van jongeren. Sommigen zeggen dat de serie hen heeft geholpen, omdat ze voor het eerst hun eigen problemen herkenden. In een strak geregisseerde, maar desalniettemin hartverscheurende video van Netflix lezen enkele acteurs uit de serie een handgeschreven brief voor. Een meisje dat een leven vol verwaarlozing, geweld en andere ellende achter de rug heeft, zegt door 13 Reasons Why een belangrijke les te hebben geleerd: ‘Zelfmoord is een permanente oplossing voor een tijdelijk probleem.’


De twee seizoenen van 13 Reasons Why zijn te zien via Netflix