De politieserie Happy Valley is rauw en realistisch, met een sterke vrouw in de hoofdrol. Maar politiechef Catherine Cawood fungeert wel erg vaak als boksbal. Moet dat?

Happy Valley heet het, maar alles aan deze BBC-serie is grimmig. Kaal zijn de straten waar het zich afspeelt, nauw de binnenkamers en pover de levens van de mensen die we leren kennen: een mix van kleine lieden en grote criminelen. Weinig perspectief. Weinig hoekjes om te schuilen.

En toch klopt de pols warm in Happy Valley, misschien wel meer dan in series vol Britse deftigheid. De mensen hier hebben minder decorum en de emotie ligt dicht onder het oppervlak en dat maakt dit drama, want dat is Happy Valley in wezen, menselijk drama verpakt in een politiejasje, echt, rauw en navoelbaar. Dit verhaal komt aan. En goed ook.

Happy Valley past in de school van cineast Ken Loach, het beroemde Britse sociaalrealisme dat ook onder televisieschrijvers navolgers kent. Zoals Sally Wainwright, die Happy Valley schreef en deels ook regisseerde. Zij groeide op in de Noord-Engelse Calder Valley waar het verhaal zich afspeelt; de titel verwijst naar de bijnaam die de politie hanteert voor de regio vanwege de grote drugsoverlast: happy valley, snuif- en slikland.

Wainwright kent de biotoop die ze beschrijft dus van binnenuit. Bovendien begon ze haar loopbaan, opmerkelijk genoeg, als buschauffeur. De observaties die ze zo opdeed, zien we terug in de down-to-earthpersonages die ze neerzet. Vóór Happy Valley schreef ze Scott and Bailey (2012), ook een politieserie met vrouwen in de hoofdrol en dezelfde doorleefde kwaliteit, maar met één kardinaal verschil: waar Scott en Bailey tamelijk ongeschonden blijven, daar ziet politiechef Catherine Cawood uit Happy Valley alle hoeken van de kamer. Zowel fysiek als emotioneel. Hier is echt sprake van extreem en misselijkmakend geweld.

De huidige, doorgewinterde seriekijker is wel wat gewend, maar dit is andere koek. Deels ligt dat aan de visualisering ervan: het ene geweld – denk aan het cartooneske geweld van Quentin Tarantino – is het andere niet, maar in Happy Valley is het bijzonder realistisch en daardoor komt het des te harder binnen. Zo hard, dat het vragen oproept, en tot ophef leidde in de Britse pers.

© BBC

Wegpuffen
Wat is er precies aan de hand? In seizoen een, te zien op Netflix, krijgt politechef Catherine (monumentaal vertolkt door Sarah Lancashire) te maken met een krankzinnige, Fargo-achtige ontvoeringszaak met net zo’n sukkel in de hoofdrol en ze kampt tegelijk met de vrijlating van de verkrachter van haar dochter, die zelfmoord pleegde, kort na de geboorte van het kind dat uit de verkrachting werd geboren. Dat jongetje, Ryan, inmiddels vijf, wordt nu opgevoed door  Catherine, samen met haar ex-drugsverslaafde zus. Catherine houdt van Ryan, maar als het kind zich misdraagt, vermoedt ze in hem prompt het misdadige DNA van zijn verwekker.

Het is moeilijk, maar ze doet het. Stoer als ze is, bezorgt genoemde vrijlating haar toch paniekaanvallen, die we haar zien wegpuffen op gestolen momenten tussen al het arresteren door. Maar ze gaat door, laat zich niet kisten. Tot ze zo wordt afgetuigd dat ze bijna het leven laat. En in navolging van Britse critici vragen wij nu ook: moet dit? Moet een vrouwelijk personage in een serie zo worden mishandeld, in haar gezicht getrapt, over straat gesleurd?

Think about it: geen Dalziel, Wallander, Morse, Lewis, Luther of Alec Hardy, uit het toch ook grimmige Broadchurch, valt zulk geweld ten deel. Mannelijke televisiedetectives worden over het algemeen met veel respect behandeld door hun schrijvers. Ze hebben gezag, en stralen dat ook uit. Ze zijn de autoriteit. Oké, ze zijn soms eenzaam, ze zuipen, zijn zonderling, of alle drie. Maar nooit zie je ze een paniekaanval wegpuffen. En een Dalziel wordt niet in zijn gezicht geschopt. Punt.

Stoer wijf
Ja, Catherine Cawood is een sterke vrouw. En een zeldzaam vrouwelijk personage bovendien, dat niet wordt gedefinieerd door haar relatie met een man. Zo goed geschreven bovendien, dat ze zelfs wanneer ze onverwachte of twijfelachtige beslissingen neemt steeds fascinerend en geloofwaardig blijft. Maar waarom moet ze paniekaanvallen hebben? Het aantal vrouwelijke hoofdpersonen in detectives dat geestelijk iets mankeert waardoor hun gezag wordt aangetast, is opmerkelijk. Carrie uit Homeland lijdt aan een bipolaire stoornis en is daardoor hysterisch en onberekenbaar, Saga uit The Bridge is autistisch en raar, en Sarah Lund in The Killing is eenzelvig. Ze zijn misschien wel goed in hun werk, dat wel, maar ze zijn geen rots in de branding, zoals hun mannelijke evenknie. Wallander was eenzaam, Dalziel onaangepast. Maar geen mannelijke speurder is ooit onberekenbaar of hysterisch. Dat recht lijkt voorbehouden aan vrouwen.

Tel dit op bij het fysieke geweld in Happy Valley – ook het eveneens Britse The Fall kan er wat van – en je hebt een kwestie. Catherine Cawood is gelukkig niet van het type ziek, zwak en misselijk, al geeft het leven haar daar alle reden toe. Maar zo’n stoer wijf verdient een standbeeld, en geen kapotgeschopte kaak.


Het tweede seizoen van Happy Valley wordt vanaf zaterdag 7 januari uitgezonden op NPO 2 (22:35 - 23:35). Seizoen 1 is te zien op Netflix.

Meer over Happy Valley