Niets is meer cliché dan 'een goed begin is het halve werk', maar op televisie geldt het voorlopig nog. Op basis van de pilot bepalen de zenderbazen of ze meer willen zien en dat is voor de kijker niet anders. De kwaliteit van de eerste aflevering kan een serie maken of breken. Misschien zijn ze daarom wel zo verdraaid lastig om te maken.

Eerste afleveringen passen net niet in het totale plaatje. Ze moeten te veel te snel vertellen en gaan voorbij aan nuance omdat je als kijker eerst de grote lijnen moet weten – terwijl die soms nog helemaal niet duidelijk zijn.

Zo is de eerste aflevering van The Sopranos niet bijzonder indrukwekkend. James Gandolfini is duidelijk nog op zoek naar zijn stem en schrijver David Chase nog naar de personages. Carmela die zonder blikken of blozen eventjes een AK-47 pakt en naar buiten stormt omdat ze iemand bij het raam hoort? Moederinstinct tot daar aan toe, maar het strookt totaal niet met de Carmela die we later leren kennen.

Pilots hebben dus baat bij focus, bij een zo duidelijk mogelijk idee van wat de serie moet worden en wie de personages zijn . En dat dan met overtuiging gepresenteerd. Simpel geschreven, maar natuurlijk niet simpel uitgevoerd.

Jules Winnfield legt het nog één keer uit

Eén van de beste pilots uit recente jaren komt van Justified. Dat heeft ten eerste al een ijzersterk begin met hoofdpersoon Raylan Givens ( Timothy Olyphant), een cowboyheld die langs een Miami Vice-zwembad loopt. Als hij dan gaat zitten tegenover een bad guy met de mededeling dat hij nog maar een paar minuten heeft om de stad te verlaten en een moderne Western showdown plaatsvindt… ja, dan heb je mij al.

Maar de sleutelscene in de pilot van Justified zit niet aan het begin, maar aan het einde, als Raylan een bezoek brengt aan zijn ex-vrouw Wynona. Daar wordt de essentie van de serie feilloos neergezet. Raylan: “I guess I just never thought of myself as an angry man .” Wynona: “Honestly, you are the angriest man I've ever known.”

Breaking Bad deed hetzelfde. Fantastische opener sowieso, maar de essentie van de serie zit in de slotzin. “Walt, is that you?” vraagt Skyler zich af , terwijl haar man met haar ineens ruw de liefde bedrijft. Het is de vraag die boven de rest van de serie hangt, als Walt steeds verder en verder afglijdt. Je kunt het verloop bij wijze van al uitstippelen, zonder te weten wat er komt.

Niet dat een goede pilot ook maar iets garandeert, natuurlijk. Lost ("Where are we, guys?") had een daverende pilot en was een hit, maar verloor zichzelf compleet in haar eigen mysterie. En soms kijkt er gewoon niemand, ondanks dat je – net als Pushing Daisies – betoverend opent. Nee, in de onsterfelijke woorden van Willie Wartaal: "Een goed begin is het halve werk, maar een goed begin is ook maar de helft."

P.S. Leestip: ' The 50 Best Television Pilots of All Time' bij Complex