Wie na Spectre klaar is voor het echte spionagewerk, nodig ik graag uit eens naar de Britse serie The Sandbaggers (1978-1980) te kijken. Geen explosies, wel veel realistische spanning, bedacht door een geheimzinnige Schot.

Wie de boeken van John le Carré gelezen heeft, weet dat het spionagevak lang niet zo mooi is als in de gemiddelde Bondfilm. Nergens zie je dat beter terug dan in de Britse serie The Sandbaggers, bedacht en geschreven door Le Carré’s generatiegenoot (en wellicht oud-collega) Ian Mackintosh. Hier geen spionnen aan de casinotafel, martini in de ene hand, bevallige dame aan de andere. Geen explosies of spectaculaire achtervolgingen, met een klein woordgrapje om het allemaal luchtig af te sluiten. Nee, in The Sandbaggers draait het om informatie inwinnen en de pionnetjes op de juiste plek zetten. Spionage is hier gedegen papierwerk.

Dat klinkt misschien niet spannend, maar is dat – in tegenstelling tot de gemiddelde actiescène – juist wel. The Sandbaggers is verbaal sparren op hoog niveau, het is keiharde realpolitik. Het is beslissen of een man of vrouw de kou wordt ingestuurd en vervolgens leven met die keuze. Dat dit geen Bondfilm is, betekent tenslotte niet dat er niemand doodgaat of er geen grote verliezen worden geleden. Dit is juist de Koude Oorlog in z’n hoogtijdagen: in elke schaduw wacht een vijand (of een potentiële nieuwe ‘vriend ’).

Youtube-gebruiker en blijkbaar überfan Jesica Torton heeft alle afleveringen van The Sandbaggers recent online gezet. Hulde.

The Sandbaggers is bijzonder omdat het meedogenloos is. Twintig afleveringen pure Britse onderkoeldheid, waarbij je scherp moet blijven om alles te kunnen volgen. Precies zoals bedenker Ian Mackintosh het wilde zien. De Schot heeft bij leven nooit toe willen geven of hij een spion was voor de Britse geheime dienst . ‘Dat zou kunnen,’ antwoordde de voormalige marineofficier steevast tegen nieuwsgierigen. Zelfs zijn eigen broer weet er nog altijd het fijne niet van.

Ian Mackintosh verdween in de zomer van 1979, kort voor de productie van The Sandbaggers’ derde en laatste seizoen. Hij was in een vliegtuig gestapt met zijn vriendin en een goede vriend (tevens piloot), om naar het eiland Kodiak te vliegen. Over de Golf van Alaska lieten ze een noodsignaal uitgaan; een minuut later gingen ze ter zee.

Nou ja, dat is achteraf nog maar de vraag. Hulpdiensten die vrijwel onmiddellijk ter plaatse waren, vonden niets terug. Geen lichamen, geen vliegtuigstukken. Ian Mackintosh kende vliegtuigen van binnen en buiten; zijn kameraad was een ervaren piloot. Toch weken ze af van hun vluchtplan, waarom? Waarom stopten ze kort voor het ongeluk op een ongebruikt vliegveld uit de Tweede Wereldoorlog? Wat is er in 1979 werkelijk gebeurd?

Bond mag het weten.