Het nieuwe filmen: op de set van Met Mes

Amsterdam-Noord is het werkterrein van de 34-jarige regisseur Sam de Jong. Hij is er geboren en nam er naast een handvol korte films ook zijn overrompelende debuutfilm Prins (2015) op. Het eigenzinnige en magisch-realistische Prins opende deuren in Amerika en De Jong verruilde Noord voor New York, waar hij vorig jaar Goldie maakte. 

Maar werken in Amerika viel tegen (lang wachten, te veel bemoeienis) en De Jong keerde terug naar Nederland. En naar Amsterdam-Noord, waar hij in de afgelopen maanden zijn derde speelfilm, Met Mes, opnam.

Op zondag 23 augustus ga ook ik naar Amsterdam-Noord. Naar het Parlevinkerpad, voor mijn allereerste setbezoek. Eerdere uitnodigingen voor setbezoeken heb ik altijd afgeslagen, omdat je al snel onderdeel van de promotie wordt. Je hebt de film immers nog niet gezien en kunt er dus geen zinnige vragen over stellen, feitelijk zorg je alleen voor extra publiciteit.

Maar voor Met Mes maak ik graag een uitzondering: het is een van de eerste Nederlandse speelfilms die gedraaid wordt in tijden van corona en daarmee zal het een goed voorbeeld zijn van hoe het nieuwe filmen eruit gaat zien.

Het duurt even voor ik tussen alle oude flats bij het Parlevinkerpad de foodtrucks en trailers zie die je op een set verwacht. Met Mes is geen al te grote productie, wat tijdens corona juist een voordeel is. Minder mensen die anderhalve meter afstand van elkaar moeten houden. En minder mensen die regels kunnen overtreden.

De set is provisorisch afgesloten en voor ik mag binnenkomen wordt er eerst een pistool op mijn hoofd gericht waarmee mijn temperatuur wordt gemeten. Die blijkt acceptabel en na het desinfecteren van mijn handen en een korte check van mijn mondkapje word ik toegelaten.

De opnamen zijn iets uitgelopen en de tijd die mij is toegezegd om met regisseur De Jong en acteurs Shahine El-Hamus en Nils Verkooijen te praten dreigt drastisch ingekort te worden. Totdat we besluiten dat het gesprek net zo makkelijk tijdens de lunch kan.

Met een bakje pasta nemen we plaats op onze stoelen, die op ruime afstand van elkaar zijn neergezet op de hoekpunten van een denkbeeldig vierkant. Zoals wel vaker tegenwoordig zullen we het gesprek half roepend moeten voeren. Voordeel daarvan is wel dat de mondkapjes af kunnen, wat weer handig is voor de lunch.

Ik hoor dat Met Mes een satire zal worden. Over de jonge Yousef die een dure zonnebril wil, maar daar geen geld voor heeft. Daarop besluit hij een camera te stelen. De eigenaar van de camera blijkt een beroemde tv-presentatrice te zijn die bij de aangifte – in paniek – een leugen verzint. Ze zegt dat Yousef haar bedreigd heeft met een mes. En die leugen zal hun levens ingrijpend veranderen.

Shahine El-Hamus speelt Yousef en Nils Verkooijen zijn vriendje. In het oorspronkelijke script had Yousef nog een vriendin, maar een paar weken voor het draaien besloot De Jong dat die vriendin een jongen moest zijn en dat dit in de film niet één keer benoemd zou worden. Alle handelingen en dialogen bleven hetzelfde. ‘Het enige wat veranderde was dat Laura Laurens werd. Dat vond ik ook zo cool aan die rol,’ zegt Nils. ‘Dat het totaal geen issue is dat ze gay zijn. In de film tongen ze heel openlijk op het schoolplein. Kinderen lopen langs, kijken even naar ze en lopen dan weer door alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Wat het natuurlijk ook is.’

We praten verder over het thema van de film (stigmatisering), de stijl (net zo theatraal en absurdistisch als Prins), en natuurlijk over filmen in tijden van corona. ‘Vanaf het moment dat er eind mei een coronaprotocol werd gepresenteerd voor de filmindustrie en acteren een contactberoep werd, konden we aan de slag,’ zegt De Jong. ‘Wie bij hetzelfde team hoorde hoefde geen afstand van elkaar te houden, zodat intimiteit op de set weer mogelijk was. Mits iedereen vooraf goed getest was, natuurlijk.’

Op 23 augustus zijn de opnamen voor de film bijna voorbij en blijkt Shahine al vijf keer getest. ‘En dan niet temperatuur meten en zo, maar écht getest. Het fijne is wel dat ik op de set dan helemaal niet over corona hoef na te denken, terwijl ik er binnen mijn familie en onder vrienden juist de hele tijd mee bezig ben. Ik dacht trouwens vooraf dat het filmen nu een stuk minder leuk zou zijn, maar dat valt reuze mee. Je moet wel je handen wat vaker schoonmaken en soms krijg je te horen dat je wat meer afstand moet houden.’

Degene die hen in de gaten houdt is health & safety officer Jaap Evers, een 31-jarige Utrechter die door iedereen op de set Corona-Jaap wordt genoemd. De Jong roept hem even bij het gesprek en zegt lachend dat cast- en crewleden die niet hoeven te werken ook nooit zomaar even langskomen, omdat ze bang zijn voor Corona-Jaap.

Evers ziet dagelijks hoe moeilijk het voor mensen is om zich strikt aan de regels te houden. ‘Het is ook raar, mag je eindelijk weer naar je werk, blijkt dat werk niet meer hetzelfde te zijn. Want je kan niet meer doen wat je vroeger deed. Er zijn crewleden geweest die het daar moeilijk mee hadden, maar die ga ik niet vijftien keer vragen hun mondkapje voor te doen. De producent vraagt dan of ze hier nog wel willen werken, want ze hebben vooraf een contract ondertekend waarin stond dat ze zich aan de regels zouden houden. En dan gaat toch dat mondkapje weer voor.’

Jaap is vijf minuten voor de rest op de set, vertrekt vijf minuten nadat iedereen de set weer heeft verlaten en hoort er helemaal bij. ‘Het is een vast ritueel inmiddels,’ zegt De Jong. ‘Je komt ’s ochtends aan op de set en dan staat Jaap al klaar met zijn thermometer. Of je nou op de fiets komt of met de auto, je moet altijd langs Jaap. En meteen je handen wassen, anders word je op je vingers getikt. Maar dat hele ochtendritueel is ook een soort doping geworden. Zo van: nou gaan we pas echt beginnen. En dat Jaap in de loop van de dag een paar keer langskomt om met alcoholspray mijn handen te desinfecteren vind ik alleen maar aangenaam. Ik word dan letterlijk even opgefrist.’

Mede dankzij Jaaps inspanningen is er tijdens de opnamen geen enkel geval van corona geconstateerd. 

En hoe nu verder? Heeft De Jong al nagedacht over volgend jaar, wanneer zijn film in de bioscoop moet verschijnen? ‘Daar maak ik me wel zorgen over, ja. En ook over de festivals. Ik weet dat de nieuwe film van Verhoeven, die dit jaar in Cannes zou worden vertoond, wordt doorgeschoven naar de editie van volgend jaar. Die plek is alvast vergeven. Straks staan er dus veel meer films in de rij voor minder plekken. Het maakt me niet eens uit of ik fysiek aanwezig kan zijn in Cannes, als de film maar geselecteerd wordt. Want dit is hem, deze moet het doen.’

Voor het zover is moeten er eerst nog wat scènes opgenomen worden. De scène die zo aan de beurt is, is het tegenshot van wat ’s ochtends al werd opgenomen. Toen met Shahine en Nils, nu met een groepje jongeren dat het tweetal belaagt. De Jong beschrijft de jongeren als ‘een soort demoontjes’ die Yousef treiteren. En verstopt achter witte berkenbomen en met hun gekleurde, smalle brilletjes zien ze er inderdaad ook een beetje spookachtig uit.

Het duurt even voor de scène erop staat. Het waait nogal en ook de zon komt en gaat. Zodat het halve dozijn markante demoontjes de hele tijd opnieuw treiterig ‘Yous, Yous, Yous’ moet roepen. Maar dan staat het erop en krijgen ze een welverdiend applaus van de aanwezige cast en crew.

En van een handjevol bewoners, die vanaf hun balkon hebben meegekeken.