Het geheim van een geslaagde romcom

Producent Marc Bary van IJswater Films moest zich wel even achter de oren krabben toen hij hoorde wat het thema voor de nieuwe serie Telefilms zou worden. ‘Romcom? Daar zijn er toch al een heleboel van?’ Bary vermoedt dat de populariteit van het genre een rol heeft gespeeld bij de themakeuze van de NPO. Nederlandse romcoms bezetten al tijden een flink deel van de bioscoopladder en worden later op tv uitgezonden. Het publiek komt er nog altijd massaal op af. Of films als Mannenharten 2 of het recente Taal is zeg maar echt mijn ding nou worden neergesabeld door filmcritici of niet. 

Nicole van Kilsdonk, die een van de nieuwe Telefilms regisseerde, stelt dat kinderfilms en romcoms tegenwoordig de enige Nederlandse genres zijn die geld opleveren. Voor Bary was dat geen argument toen hij de productie van de Telefilm Het hart van Hadiah Tromp op zich nam. ‘Het is namelijk best plezierig om aan een film te werken waarbij alles van tevoren vastligt, inclusief het budget.’

Toen Bary met regisseur/scenarist Erik de Bruyn en scenarist Edward Stelder aan de slag ging, spraken ze af om niet binnen de lijntjes te blijven. Dat suggereert dat een romcom aan vaste voorwaarden moet voldoen. ‘Klopt,’ zegt Bary, ‘de opzet is zo oud als Shakespeare. Twee hoofdpersonen dartelen om elkaar heen, raken verzeild in allerlei ongewild of onbedoeld komische situaties en komen vervolgens een paar lastige obstakels tegen. Maar de wetmatigheid is dat ze elkaar krijgen aan het eind van de film.’

Bary denkt bij het genre aan hilarische films die af en toe lekker uit de bocht vliegen: ‘Hollywood vanaf de jaren dertig; de ouderwetse screwball komedies. Of films van Frank Capra. Meestal komt het verhaal neer op een battle of the sexes. Grappig en soms satirisch.’

De Bruyn verwerkte musicalelementen in Hadiah Tromp en ging de realiteit ver voorbij, vertelt Bary: ‘Een liefdesverhaal aan boord van een marineschip. Corrupte officieren, een lesbisch stel aan boord en ongewenste intimiteiten. Alles over the top.’ 

Ook in Gewoon vrienden, een van de andere zes Telefilms die vanaf Valentijnsdag worden uitgezonden, wordt de werkelijkheid geweld aangedaan. Dat twee jongens elkaar vinden is al een variatie op het thema, maar de film wijkt vooral af door het kleurgebruik. Production designer Mares Thomassen maakte een plan waarin gedurende de film telkens drie kleuren de boventoon voeren en ze mocht zich vervolgens helemaal uitleven. ‘Het was bij uitstek een ‘artdirectionele’ film met een uitgesproken stijl.’ 

Thomassen had van begin af aan een ‘prima klik’ met regie en camera. Dat is wel zo prettig bij een film die in korte tijd moet worden gemaakt, zegt ze. ‘De Telefilm kent een strak systeem. Pragmatiek voert de boventoon. Script klaar, geld rond en dan meteen draaien, terwijl ik tijdens het lezen van scripts soms het idee heb dat de personages niet helemaal zijn doorontwikkeld. Maar zodra ik het te lezen krijg, ligt alles al vast.’ 

Willem Voogd speelt een van de hoofdrollen in de Telefilm Get Lost van regisseur Mirjam de With. Een ouderwetse romcom met alles erop en eraan. Voogd vindt het een lastig genre, ‘omdat een beetje filmkenner meteen weet hoe het verhaal verloopt. Natuurlijk is het een kwestie van smaak, maar er is niets mis mee om de tv aan te zetten en lekker weg te kijken. Ook bij Alles is liefde weet je meteen wat er gaat gebeuren en juist vanwege die voorspelbaarheid vind ik het als acteur een uitdaging om er toch iets van te maken.’ 

Veel hangt af van scenario en dialogen, zegt Voogd. Volgens hem is dat een groot verschil met een toneelstuk. Daar hebben de acteurs niet zo te maken met strakke regie, ver van tevoren geplande draaidagen en genadeloze keuzes in de montage. ‘Na een paar voorstellingen is de regisseur er niet meer bij in het theater en kun je met je tegenspelers best nog schaven aan een dialoog. Dat was bij deze Telefilm geen optie. Alles lag vast en ik moet eerlijk bekennen dat dit bij sommige scènes best ongemakkelijk was. Dan waren Anna Raadsveld [tegenspeelster van Voogd in Get Lost, DS] en ik ervan overtuigd dat onze personages het toch anders zouden zeggen, maar daar was geen ruimte voor. Een Telefilm moet snel gemaakt worden en regie, productie én de omroep zitten er bovenop.’ 

Van Kilsdonk beschouwt zichzelf niet als de ultieme romcomregisseur maar heeft wel een zwak voor het genre. Sterker nog, jaren geleden probeerde ze zich al eens toe te leggen op het script voor een goed gemaakte romcom. Nota bene met Kim van Kooten, die niet lang daarna het scenario schreef voor Alles is liefde. Die film geldt met Soof als maatstaf in het genre van eigen bodem. ‘We waren destijds behoorlijk ver; eigenlijk was alles gescript en gecast. Mét de aankomende acteurs van dat moment. Helaas is de film nooit gemaakt.’ 

De laatste tijd merkt Van Kilsdonk tot haar spijt dat de Nederlandse romcom vaak negatieve associaties oproept. ‘Waarschijnlijk omdat er zo ontzettend veel worden gemaakt. Er zijn er maar weinig die eruit springen. Ook niet uit het buitenland. The Big Sick komt in de buurt. Films die ik destijds heel leuk vond, waren When Harry Met Sally en Four Weddings and a Funeral. Vooral vanwege de scherp geschreven dialogen. En de eigenheid.’

Of we in Nederland ooit kunnen tippen aan dat niveau? Wel als er voldoende tijd en geld is. Een andere voorwaarde is het samenstellen van de ‘ultieme cast’, zegt Van Kilsdonk. ‘De crux zit hem in de casting, een oorspronkelijk verhaal, timing en witty dialogen. Weet je hoelang Van Kooten heeft zitten schaven aan Alles is liefde? Járen.’

Toch zouden alle betrokkenen zich met liefde aan het genre wagen. Mocht Bary de kans krijgen, dan zouden we een ‘heel andere romcom’ krijgen dan het Nederlandse publiek gewend is: ‘Een vette screwball met musicalelementen. Kan zijn dat het een mengvorm wordt. Dramedy: een prachtig liefdesdrama waarbij je enorm kunt lachen.’ 

Gesteld dat Van Kilsdonk de regie mag doen, dan wordt het eindresultaat mogelijk een tussenvorm. ‘Ik ben niet zo van de overacted, in-your-face grap en van slapstick. Ik hou meer van tongue-in-cheek, subtiele humor. Cross-overfilms als Juno, Toni Erdmann of Paterson. Van lichtvoetigheid en mooie oneliners kan ik erg genieten. Uitgebalanceerde dialogen, goed uitgewerkte personages en spelers die het allerbeste uit elkaar halen.’

Voogd meldt zich gegarandeerd bij de audities: ‘Hoewel ik mezelf niet bij uitstek als acteur voor romantische komedies beschouw. Ik ben altijd op zoek naar variatie in mijn rollen. Sciencefiction, toneel, actiefilms... Mmm, geef mij nog maar een romcom.’

Ook Thomassen staat in de startblokken: ‘Een film waarin alles veel mooier mag zijn dan in het echt; dat is heerlijk om aan te werken. Larger than life. De personages letterlijk op een roze wolk laten lopen bijvoorbeeld. Weet je wat? Als ze nou meer geld uittrekken voor minder Telefilms. Dan worden ze met nog meer aandacht gemaakt, op basis van een fantastisch script.’