Voor American Honey trok de Britse cineaste Andrea Arnold dwars door Amerika. Een zwerftocht met een busje vol bij elkaar gescharrelde acteurs.

‘Een kind van Cannes,’ zo introduceerde de gespreksleider in Cannes de Britse cineaste Andrea Arnold (1961) bij de persconferentie van haar vierde speelfilm American Honey. Die draait om een groep jonge tijdschriftabonnementverkopers die van deur tot deur door de Verenigde Staten trekken. Hoewel Arnold geen fan is van simplificaties, ontlokte de kwalificatie van de Cannes-man haar een brede lach. Hij raakte dan ook een snaar: het festival adopteerde haar vanaf het prille begin als filmdochter. Dat was een mijlpaal voor laatbloeier Arnold, die 37 jaar was toen ze na vele omzwervingen haar allereerste korte film Milk (1998) in Cannes vertoond zag worden. Ook haar tweede korte film, Dog (2001), over een sexy gekleed pubermeisje dat langs velden en wegen doolt, kreeg een podium in Cannes. Voor haar derde korte film, Wasp (2003), een even explosief als liefdevol portret van een tienermoeder en haar vier kleine kids, won Arnold – boem! – een Oscar. Misschien wel omdat die film met z’n brute vitaliteit zo dicht bij Arnolds eigen jeugd in de buurt kwam.

Ze was de oudste van vier kinderen die door hun moeder alleen werden opgevoed in een sociale woningbouwwijk in een voorstadje van London. Haar vader was zeventien en haar moeder pas zestien toen Andrea werd geboren. Als kind ontvluchtte ze het huis voor dag-lange zwerftochten door kalkafgravingen, velden, bossen en langs snelwegen in de buurt, op zoek naar avontuur en wilde aardbeien.

© Filmdepot?

Sasha Lane en Shia LaBeouf in American Honey

Van motel naar motel

Het bleek een constante in haar leven, want ook American Honey, Arnolds vierde lange speelfilm na Red Road (2006), Fish Tank (2009) en Wuthering Heights (2011), begon met een zwerftocht. Na een bezoek aan het Amerikaanse Sundance festival in 2012 besloot Arnold op het allerlaatste nippertje het vliegtuig terug naar huis te laten schieten. In plaats daarvan huurde ze een auto en ging ze waar de mensen haar onderweg wezen. Het werd de eerste van een serie solo-zwerftochten door de VS die haar leidden langs parkeerplaatsen, supermarkten, motels, fastfoodketens, barretjes, daklozenopvangplekken, linedance-zaaltjes en broodarme spookstadjes waar ze later ook een deel van haar acteurs voor American Honey vandaan zou plukken. Ook sprak ze onderweg de tijdschriftenverkopers om wier reizende bestaan het in American Honey draait. Haar leading lady, de negentienjarige Texaanse Sasha Lane, spotte ze op een strand in Florida. In de film speelt zij Star, die haar disfunctionele gezin ontvlucht door zich aan te sluiten bij zo’n groep jongvolwassen handelsreizigers die feestend van motel naar motel trekt.

In American Honey komen alle kwaliteiten samen die Arnold als filmmaker, verspreid over haar eerdere films, tekenen: haar intuïtieve filmstijl, rauw en spanningsvol; haar voorliefde voor niet-professionele acteurs, voor muziek en dans, onvoorspelbaarheid en natuur. In haar betrokken portretten van mensen uit een arbeidersmilieu heeft ze oog voor de complexiteit van het leven. Aan de wortel daarvan ligt haar voorliefde voor zwerftochten en interesse in alternatieve families.

Zelf vond Arnold haar eerste alternatieve thuis dankzij haar liefde voor dans. Na een auditie kon ze op haar zestiende aan de slag bij de Britse televisie, waarvoor ze ruim tien jaar werkte. Eerst als danser voor het hitparadeprogramma Top of the Pops. Daarna als actrice in jeugdprogramma’s, die ze later ook presenteerde. Maar omdat ze zich voor de camera steeds ongemakkelijker voelde, en omdat het Britse filmwereldje te dichtgetimmerd bleek, spaarde ze om te gaan studeren aan het American Film Institute in Los Angeles. Tegen de tijd dat ze debuteerde in Cannes was Arnold zelf inmiddels moeder van een dochter.

Grillige wegen

Ook in haar films volgt Arnold geen uitgestippelde paden of vooropgezette aannames; ze zoekt haar eigen pad. Haar personages laat ze vaak grillige wegen inslaan, haar acteurs geeft ze veel ruimte voor improvisatie. American Honey is wat dat betreft Arnolds meest risicovolle expeditie: een roadmovie waarvoor ze met haar dozijn verzamelde jonge honden en minimale crew in een busje 56 dagen lang dwars door de VS trok. Van Oklahoma in het zuiden naar de Dakota’s in het noorden. Het verhaal van Star, die onderweg verliefd wordt op Jake (Shia LaBeouf), nam ze chronologisch op. Pas aan het begin van elke draaidag hoorden de acteurs wat er stond te gebeuren. Juist in de chaos en onvoorspelbaarheid die het werken met niet-professionele acteurs met zich meebrengt vindt Arnold het leven dat haar films hun veelgeprezen realisme en vitaliteit meegeeft.

Het leverde Arnold, een week na het compliment van de gastheer in Cannes, voor de derde keer in haar relatief korte maar indrukwekkende filmcarrière de juryprijs van het festival op. Die kreeg ze ook al voor Red Road (2006) en Fish Tank (2009) toegekend. Tegen webzine The Verge omschreef ze de bevindingen van haar nieuwste avontuur als volgt: ‘Het ging mij om de jongeren die geen geweldige start hebben gemaakt in het leven. Door weg te lopen en met deze verkoopploegen mee te gaan, vinden ze een soort surrogaat-familie. Een nogal rommelige versie ervan weliswaar, maar een stap vooruit vergeleken bij de gebroken gezinnen die ze achter zich lieten. Op de een of andere manier vinden ze hun eigen weg. Het interessante was dat cast en crew ook zo’n familie vormden toen wij deze film maakten.’

Meer over Andrea Arnold