De film
Het grote verjaardagsfeest van de zestigjarige pater familias Helge ontspoort wanneer zoon Christian in diens feestrede een schokkende mededeling doet over zijn vader. Iedereen in het gezelschap reageert anders op het onthullen van de lijken in de kast.
Het idee
Festen is de eerste film van de Dogme 95-beweging, opgericht door Thomas Vinterberg en collega- regisseur Lars von Trier tijdens een avondje bier drinken. Dogme-regisseurs (onder wie ook Susanne Bier en Harmony Korine) hielden zich aan strikte regels, zoals ‘geluid en beeld moeten tegelijkertijd worden opgenomen’, en ‘er mogen geen sets of rekwisieten gemaakt worden voor de film’, in de hoop de filmkunst weer terug te brengen naar de essentie. Door de directe lowbudget-aanpak had het filmen van Festen ook wel wat weg van een echt familiefeest: de figuranten waren gewoon aan het feestvieren, terwijl de cameraman zich vrijwel onzichtbaar door het hotel bewoog. De vrijheid die de Dogme- restricties opleverden is te voelen in de film.
Festen (2000) betekende de doorbraak voor Thomas Vinterberg. De Deense regisseur ziet de film zelf als een vloek en een zegen.
De ontvangst
Festen werd zeer lovend ontvangen en kreeg onder andere de Jury-prijs in Cannes en de publiekprijs op het International Film Festival Rotterdam. Festen plaatste de Dogme-groep meteen op de kaart en werd gevolgd door succesvolle films als The Idiots en Italian for Beginners. Er kwam een opleving van de Scandinavische film en Festen-acteurs Ulrich Thomsen en Paprika werden veelgevraagd. Dat Dogme vooral gezien werd als stijlmiddel schoot in het verkeerde keelgat van de oprichters, die de beweging in 2005 officieel ontbonden. Volgens Vinterberg was Dogme juist bedoeld om géén stijl te zijn, maar cinema te bevrijden van stijlmotieven. Dogme begon puur, maar kwam de makers in de weg te zitten.
En daarna…
Thomas Vinterberg ziet Festen als vloek en zegen. Na het succes ervan voelde hij zich genoodzaakt iets compleet anders te doen, uit angst voor herhaling. Die opvolger werd It’s All About Love, in alles het tegenovergestelde van Festen: een Engelstalige sciencefictionfilm van elf miljoen dollar, met sterren Jacquin Phoenix en Claire Daines, en financiering uit elf verschillende landen. De critici waren bikkelhard, de film werd geen succes. Pas met het drama Submarino vond Vinterberg zijn artistieke draai weer, en opvolger Jagten viel wederom internationale furore ten deel. Jagten wordt door Vinterberg zelf omschreven als het spiegelbeeld van Festen: beide films gaan over zware aantijgingen met dramatische gevolgen, maar Jagten bekijkt de situatie vanuit de beschuldigde partij. De film werd voor een Oscar genomineerd en won drie prijzen in Cannes. Daarmee loste Thomas Vinterberg de hoge verwachtingen sinds Festen eindelijk helemaal in.