De scheidslijnen worden steeds vager. Films worden televisieseries, televisie krijgt filmkwaliteit. En kijkers maken zelf wel uit wanneer ze kijken.

‘The labels are useless,’ sprak acteur Kevin Spacey vorig jaar al in zijn inmiddels beroemde en geroemde speech tijdens het Guardian Edinburgh International Television Festival. Televisie en film, de labeldragende media waar hij op doelde, zijn al jaren geen strikt gescheiden werelden meer. Ooit was er een enorme kloof tussen de twee, toen televisie nog als inferieur werd beschouwd en film- en theateracteurs er niet dood gevonden wilde worden. Maar in de loop der tijd groeide het kwaliteitsniveau naar elkaar toe en begonnen makers steeds meer van het ene naar het andere medium uit te waaieren.

Een willekeurige greep uit het bioscoop- en televisieaanbod van het moment laat zien dat het voor makers geen taboe meer is om in beide industrieën actief te zijn. Zo draait vanaf deze week And So It Goes in de bioscoop, de nieuwe film van Rob Reiner. Hij is de regisseur van klassiekers als This Is Spinal Tap en When Harry Met Sally..., maar is tegenwoordig ook bekend door zijn vaste bijrol in de televisiehit New Girl. Een van de regisseurs van die komedieserie is weer Jake Kasdan, regisseur van de komedie Sex Tape, die deze week in Nederland uitkomt. En in Let’s Be Cops, die vanaf volgende week gaat draaien, spelen Daman Wayans en Jake Johnson de hoofdrol, beiden vaste castleden van, jawel, New Girl.

Film wordt televisie
Voor de televisieserie Fargo kreeg maker Noah Hawley als opdracht mee een herinterpretatie van de gelauwerde film van de gebroeders Coen te maken, ‘een serie die voelt alsof je naar de film kijkt, zonder daadwerkelijk naar de film te kijken.’

Het lukte hem om de sfeer van het origineel uit 1996 te vangen en de specifieke mix van drama en zwarte humor uit te spinnen tot dertien afleveringen, waarin naast filmacteur Billy Bob Thornton ook Martin Freeman een hoofdrol speelt. De Britse acteur die schittert als Watson in BBC-favoriet Sherlock krijgt het zo voor elkaar om twee razend populaire series te combineren met een optreden als Bilbo Baggins in Peter Jacksons The Hobbit- trilogie.


Filmische kwaliteiten in True Detective

Fargo wordt, net als True Detective en Breaking Bad, onder meer bejubeld om zijn filmische kwaliteit, waarbij vooral gedoeld wordt op het visuele aspect. En inderdaad, de tragische perikelen in de uitgestrekte sneeuwlandschappen van Minnesota, de felgekleurde decors van het moordonderzoek in Louisiana en de wervelende meth-avonturen van Walter White in het zongebleekte New Mexico zijn stuk voor stuk cinematografische hoogstandjes die niet misstaan op het grote doek. Iets waar bioscopen slim op inspelen door marathonsessies van deze titels te programmeren. Dat filmische aspect van televisie is niet per se iets van de laatste tijd: pioniers als David Lynch en Chris Carter brachten met Twin Peaks en The X-Files al eerder een beetje cinema naar de beeldbuis, maar het waren de uitzonderingen op de regel.


Filmische kwaliteiten in The X- files.

Televisie wordt film
Onder invloed van de immer voortschrijdende technologie kwam beeld op televisie steeds beter tot zijn recht. Televisieschermen zijn de laatste tien jaar minimaal verdubbeld in grootte, en met de komst van betaalbare technieken als hd, 3d, beamers en surround sound systemen kan de ervaring in de huiskamer die van de bioscoop behoorlijk evenaren. Sterker, voor veel mensen die geen zin hebben in bellende of popcorn kauwende buren is de thuissituatie inmiddels zelfs superieur . Wel de lusten van onderdompeling in beeld en geluid, niet de afleiding van lawaaierige medekijkers.

Daarnaast veranderden video en dvd ons kijkgedrag. We gingen series bekijken op momenten die we zelf kozen, en niet op het door televisie gedicteerde tijdstip. Mensen spaarden hun favoriete shows op of keken naar dvd-boxen met een groep vrienden en jaagden er in één weekend hele seizoenen doorheen. Dit ‘binge-watchen’ kwam dankzij internet in een nog grotere versnelling. De mens blijkt neurologisch zo in elkaar te steken dat we altijd willen weten ‘wat er vervolgens gebeurt’ en diensten als Netflix bedachten daar een concept omheen. Waarbij bestaande content op elk moment beschikbaar is en naar televisie, tablet en telefoon gestreamd kan worden.

Doordat het verder relatief goedkoop en gebruiksvriendelijk is, en er een enorme catalogus aan materiaal te bekijken valt, was Netflix al snel een groot succes . Zelfs zo groot dat ze daar besloten een stap verder te gaan om hun klanten in huis te houden, ze gingen zelf shows produceren. Bij titels als House of Cards, Lillehammer en Orange Is the New Black worden alle afleveringen van een seizoen tegelijk vrijgegeven. Dit heeft tot gevolg dat bij deze titels geen sprake meer is van een klassieke televisieserie. Moesten shows voorheen hun best doen om ervoor te zorgen dat mensen na een week opnieuw zouden inschakelen (ze eindigden allemaal met een cliffhanger), daar volstaat nu een icoontje onder in beeld dat aangeeft dat de volgende aflevering over vijftien seconden begint. Veertien, dertien...


Trailer van House of Cards seizoen 1

Dertien uur
Makers zijn derhalve vrijer in de manier waarop ze verhalen vertellen en structureren, wat creativiteit bevordert en de verdieping van personages en de gelaagdheid van het drama ten goede komt. Dit loskomen van het televisieformat zorgt er voor dat de kwaliteit omhoog gaat, er meer mensen kijken en er meer geld beschikbaar komt. Zo is er een opwaartse spiraal gaande die nog lang geen plafond heeft bereikt. Gerenommeerde regisseurs drommen naar partijen als Netflix, hbo, Amazon en fx, die flinke budgetten beschikbaar hebben voor fictie. Acteurs staan te trappelen om hun personage in dertien uur te mogen uitwerken, in plaats van de twee uur die ze krijgen voor een bioscoopfilm.

Netwerken en producenten prefereren voor de nieuwe projecten termen als miniseries, limited series of event series, om de associatie met ouderwetse televisie zo klein mogelijk te houden, terwijl regisseur Eli Roth zijn Hemlock Grove niet als een serie, maar als een dertien uur durende indie- film omschrijft. De industrie goochelt tegen beter weten in dus nog wat met de labels, maar zoals Spacey al zei, die zijn inmiddels nutteloos.