Razvan Radulescu (Boekarest, 1969) is samen met regisseur
Calin Peter Netzer de schrijver van het scenario van Gouden Beerwinnaar
Child’s Pose. Radulescu blijkt een flinke vinger in de pap te hebben gehad
in wat onder cinefielen bekend is komen te staan als de Roemeense ‘New Wave’.
Naast Child’s Pose schreef hij mee aan onder andere
Tuesday, After Christmas, aan Boogie en aan
The Paper Will Be Blue. Hij was scriptconsultant voor de Gouden Palmwinnaar
4 maanden, 3 weken en 2 dagen en schreef het script voor
The Death of Mr. Lazarescu, volgens sommigen de film die de hele renaissance
inleidde.
Maar wat houdt die New Wave dan precies in? Voor de val
van het IJzeren Gordijn was de filmsector in Roemenië nagenoeg non-existent. Het
land bracht de wereld in 1898
de eerste wetenschappelijke film ooit, maar meer noemenswaardige producties
bleven de honderd jaar die volgden eigenlijk uit. Hoewel cinema onder Lenin de
belangrijkste van alle kunsten werd geacht, bleef Roemenië als één van de
weinige communistische landen achter wat film betrof.
Toen
halverwege de jaren zestig Nicolae Ceaușescu staatshoofd van Roemenië werd, had
het volk zich op bijna dertig jaar Stalinistische terreur voor te bereiden. Het
was één van de heftigste onderdrukkingen in heel het Oostblok, die tienduizenden
slachtoffers tot gevolg had. Tot de val van het communisme in 1989 bleef de
dictator aan de macht, een periode die iedere regisseur binnen de Roemeense golf
heeft meegenomen in zijn of haar werk.
Als de film zich niet
afspeelt ten tijde van het onderdrukkende regime (zoals in 4 maanden, 3 weken en
2 dagen en
The Way I Spent the End of the World), dan hangen die duistere dagen als een
schaduw over hedendaags Roemenië heen (zoals in
12:08 East of Bucharest en
Police, Adjective). De films zijn rauw, minimalistisch en realistisch,
grotendeels binnenshuis opgenomen, tussen het kale, afgebladderde beton van de
huizen van vrienden en familie omdat dat goedkoper schieten is. Meer dan een
halve eeuw na
De Sica en
Truffaut had Roemenië zijn eigen neo-realisme en nouvelle vague. Heel wat
anders dan wat het Roemeense publiek vroeger kreeg voorgeschoteld in de bios,
volgens regisseur
Cristian Mungiu: ‘Er zat een enorme kloof tussen de manier waarop mensen
echt spraken en de soort dingen die op het scherm plaatsvonden.’ Toch verkocht
het regime in die tijd 95 miljoen bioscoopkaartjes per jaar: een flinke
prestatie als je bedenkt dat het land slechts 20 miljoen inwoners telde.
Misschien vormden ‘de dingen die op het scherm plaatsvonden’ de beste afleiding
voor de ontberingen die Ceaușescu’s volk moesten ondergaan.
Dat die
ontberingen langzaamaan een slapende vulkaan wakker maakten, zou Ceaușescu in de
feestdagen van 1989 te weten komen. In de enige van de serie revoluties in
communistisch Europa dat jaar waarbij schoten vielen, werd de Roemeense dictator
gevangen genomen, berecht en geëxecuteerd. Allemaal binnen drie dagen. Het volk
had zich ontdaan van Ceaușescu en daarmee van de staatsgecontroleerde
filmsector. De nieuwe generatie filmmakers kon opstaan.
Dat duurde
jaren. Meer dan een decennium later, in 2005, verscheen op het festival van
Cannes een kleine, inktzwarte komedie, gedraaid voor 350.000 euro. The Death of
Mr. Lazarescu van
Cristi Puiu, geschreven door Puiu en Razvan Radulescu, draait om een
doodzieke man die per ambulance van ziekenhuis naar ziekenhuis wordt gereden. Op
Cannes won de film de Prix Un Certain Regard, een mijlpaal in de Roemeense
cinema. Ook op andere festivals was ‘Lazarescu’ een regelrechte hit, waardoor
het de meest geprofileerde Roemeense film ooit werd. Het jaar daarop won op
hetzelfde festival een Roemeense film, 12:08 East of Bucharest van Corneliu
Porumboiu, de Camera d’Or. Twee succesverhalen in twee jaar: het was misschien
wat voorbarig, maar men begon voorzichtig van een Roemeense New Wave te spreken.
Maar het sluimerende vermoeden dat de cinema van het Oostblokland met haar
opmars bezig was werd twee jaar later dan toch echt bevestigd: Christian Mungiu’
s 4 maanden, 3 weken en 2 dagen sleepte op Cannes de Gouden Palm binnen. Ook
hier komt de naam van Radulescu weer om de hoek kijken. Het script van het
beklemmende drama, rondom twee jonge vrouwen die in 1987 heimelijk een illegale
abortus plannen, was zonder de medewerking van de jonge scenarist nooit van de
grond gekomen.
Wie opzoekt waar Radulescu allemaal een hand in heeft
gehad, zal ontdekken dat zijn invloed niet te onderschatten is: vanaf 2001
heeft hij aan 17 producties meegeschreven en materiaal geleverd aan Roemeense
grootheden als Cristi Puiu,
Lucian Pintilie,
Radu Muntean en Cristian Mungiu. Daarmee heeft hij meer titels op zijn naam
staan dan ieder van deze regisseurs. Geen wonder dat het EYE Filminstituut met
de première van Child’s Pose aandacht aan de auteur besteedt. Dit sterk
geschreven drama, over een bemoeizuchtige socialite die al haar connecties in de
strijd gooit om te voorkomen dat haar zoon achter de tralies verdwijnt, bevat
naturelle en beladen dialogen en geloofwaardige, menselijke personages vol
nuance. Precies waar de Roemeense cinema om bekend is komen te staan, mede
dankzij het werk van Radulescu.
EYE vertoont van 10 t/m 20
november de volgende films binnen het retrospectief van Razvan Radulescu: The
Death of Mr. Lazarescu, The Paper Will Be Blue, 4 maanden, 3 weken en 2 dagen,
Tuesday, After Christmas, Boogie en Child’s Pose.
Kijk hier voor tijden en meer informatie.
Deze week verschijnt het Roemeense drama Child’s Pose in de Nederlandse bioscopen. EYE speelt daar op in met een tiendaags retrospectief rondom Razvan Radulescu. Rondom wie?