Elke muziekdocumentaire kent het moment dat het absolute dieptepunt bereikt is. Maar dat komt niet voor iedereen op hetzelfde moment.

Lang niet alle muziekdocumentaires gaan over één artiest. Vaak concentreren ze zich op een bepaalde stroming, subcultuur of locatie, zoals dit jaar op het IDFA Ibiza Occident, over de dancecultuur op het Spaanse party-eiland, en Paradiso, mon amour, over de Amsterdamse popzaal.

Maar geen enkele zichzelf respecterende band of artiest gaat tegenwoordig de geschiedenis in zonder dat er een documentaire over hem is gemaakt. Dat gaat van een concertregistratie opgeleukt met wat interviews tot het volgen van de ster tijdens een tournee of bij de opname van een album.

Maar wie echt een beeld wil geven van leven en werk, pakt het grootser aan. De klassieke rockumentary volgt een vast stramien. We maken kennis met de jonge jaren van een beroemdheid door middel van jaarboekfoto’s, korrelige homevideo’s, begeleid door pianomuziek. Aan het woord komen jeugdvrienden en familie. Kort daarna de eerste schreden op het muzikale pad.

Op een gegeven moment wordt de artiest ontdekt en raakt zijn leven in een stroomversnelling. Gesprekken met grote platenmaatschappijen, een single op de radio, een album, een tournee. Drank, drugs, geld en groupies zijn er in overvloed. Niet zelden stijgt de roem naar het hoofd. Al gauw zien we de eerste barsten verschijnen in het glitter- en glamourleven. Er ontstaan ruzies binnen de band. Vaak is er een conflict tussen creativiteit en commerciële belangen. Terwijl de dollars binnen blijven stromen , gaat het met de artiest steeds slechter. Hij verliest zichzelf in drank en drugs, jaagt iedereen tegen zich in het harnas en verliest het contact met de realiteit. Tot hij een punt bereikt dat in zo’n beetje elke muziekdocumentaire hetzelfde heet: rock bottom. Onze gevierde rockster bevindt zich op de vloer van het toilet, stikkend in zijn eigen kots, of moet van het podium afgetild worden na een dramatisch verlopen optreden. Na rock bottom kan het verschillende kanten op gaan. Sommige rocksterren leggen het loodje en worden legendarisch. Anderen beleven een wedergeboorte, kicken af en maken een comeback of een carrièreswitch. In elk geval wordt het verhaal verteld door archiefbeelden en interviews bij voorkeur bekende vrienden en collega’s.


Bob and the Monster

Thelonious Monster
Van de muziekfilms die op het IDFA te zien zijn volgt Bob and the Monster het trouwst de wetten van de klassieke rockumentary. Bob Forrest, voorman van de band Thelonious Monster, beleefde zijn gloriedagen in de jaren tachtig in Los Angeles, tegelijk met vrienden als Jane’s Addiction en The Red Hot Chili Peppers . Na een pijnlijke jeugd en een grote drang naar de fles, het poeder en de spuit werd Bob volgens een van zijn opgestapte bandleden ‘one of the largest assholes ever to walk the planet.’ Zijn rock bottom-moment komt als hij een overdosis heroïne neemt en vier uur lang bewusteloos in de stromende regen ligt. ‘Het was in die tijd zo belangrijk om een junkie te zijn,’ zegt vriendin Courtney Love. Niemand geeft nog een stuiver voor zijn leven, tot de ommekeer komt als hij in de gevangenis belandt. Tegenwoordig heeft hij een hoge functie in de verslavingszorg. Als ervaringsdeskundige weet hij precies wat verslaafde rockmuzikanten wel en niet willen horen om weer op het nuchtere pad te komen.

Pentagram
Last Days Here, de documentaire over Bobby Liebling, voorman van de metalband Pentagram, begint op rock bottom. De kans op de grote doorbraak ligt al bijna dertig jaar achter hem als we Liebling leren kennen. Broodmager en aangevreten door jarenlang heroïne- en crackgebruik scharrelt hij rond in de kelder van zijn ouders, die er jonger uitzien dan hij. Toch heeft hij een kleine maar trouwe groep volgers, die overdonderd zijn van de hardrock die hij in de jaren zeventig maakte. Bewonderaar en belangenbehartiger Sean ‘Pellet ’ Pelletier is vastbesloten Lieblings muziek nieuw leven in te blazen middels een album en reeks concerten. Dat lijkt heel ver weg als hij de psychotische junkie naar het ziekenhuis rijdt omdat die ervan overtuigd is dat er parasieten onder zijn huid kruipen. Maar het einde zal de kijker versteld doen staan.

Morphine

Mark Sandman van Morphine doorliep ook alle fasen van het rocksterrenleven. In Cure From Pain vertellen beroemde bewonderaars als singer/songwriter Ben Harper en Queens of the Stone Agefrontman Josh Homme over leven en werk van de eigenzinnige muzikant. Zijn idee om een band te beginnen die slechts bestond uit drums, een baritonsaxofoon en een basgitaar met twee snaren, leek absurd. Maar hij oogstte grote successen bij publiek en critici. Zijn leven was getekend door het tragische verlies van zijn twee jongere broers . Sandman kreeg in 1999 een hartaanval tijdens een optreden op een festival in het Italiaanse Palestrina. De rock bottom van deze ster kwam, zoals bij de meeste stervelingen, helemaal aan het eind.
Bob and the Monster **** USA 2011, 85 min . Keirda Bahruth
Last Days Here **** USA 2011, 90 min . Don Argott , Demian Fenton
Cure From Pain *** USA 2011, 90 min . Robert Bralver , David Ferino