In de puinhopen van naoorlogs Berlijn krijgt de Joodse Nelly, die ternauwernood Auschwitz heeft overleefd, na plastische chirurgie haar gezicht terug. Helemaal gelukt is het blijkbaar niet, want als ze na enig zoeken haar man Johnny terugvindt in nachtclub Phoenix, herkent hij haar niet.

Johnny vindt haar wel iets lijken op zijn, naar zijn stellige overtuiging, overleden vrouw. Wat hem goed uitkomt, want zo kan zij zich voordoen als zijn vrouw en kan hij haar familiefortuin incasseren. Uit liefde en in de hoop dat hij haar toch zal herkennen besluit Nelly zijn smerige spelletje mee te spelen.

Deze onwaarschijnlijke plot lijkt de basis voor een mals melodrama, maar Phoenix, van de Duitse regisseur Christian Petzold, is een ijzersterk psychologisch drama geworden.

Een enkeling zal zich storen aan de premisse – een man herkent zijn eigen vrouw niet – maar in films gebeuren wel gekkere dingen, en Phoenix (door Petzold zelf uitgesproken op zijn Duits, dus met een eu) wordt er oneindig veel beter op als je meegaat met het verhaal. Vooral omdat je dan zal uitkomen bij een van de beste slotscènes van de afgelopen tien jaar.

De 54-jarige Petzold, die eerder onder meer Barbara, Jerichow en Yella regisseerde, is heer en meester van zijn materiaal. Hij vlecht handig verschillende verhaallijntjes in elkaar ( Nelly's vriendin Lene wil haar mee naar Palestina nemen, wellicht om daar samen een nieuw leven te beginnen), maar houdt de focus strak op Nelly en Johnny en diens schaamteloze plan.

Hij wordt daarbij geholpen door het knappe acteren van Ronald Zehrfeld als de opportunistische Johnny en vooral Nina Hoss als de kwetsbare Nelly, die niets liever wil dan geloven dat Johnny toch het beste met haar voorheeft.

De in Phoenix behoorlijk toegetakelde Hoss is Petzolds muze. Dit is al de zesde film waarvoor de twee hebben samengewerkt en interviews vertelde de regisseur dan ook dat hij Phoenix niet zonder haar had kunnen maken. Meestal is dat een makkelijk en leeg compliment, maar bij deze film klinkt het aannemelijk. Zonder Hoss was Phoenix zeer waarschijnlijk wel een melodrama geworden. Ongeloofwaardig en daarmee makkelijk van je af te schudden . Nu blijft de film, vooral door dat prachtige einde, nog lang nagalmen.