Dit najaar speelt filmmuziek een hoofdrol op zowel het Nederlands Filmfestival als het Film Fest Gent. Reden voor een serie: in de rubriek Op Scherp zetten we een reeks opmerkelijke filmcomponisten in de schijnwerpers. In aflevering 4: Ennio Morricone.

De feiten
Geboren: 10 november 1928 in Rome
Eerste film: Morte di un amico, 1959
Prijzen: vijf keer genomineerd voor een Academy Award, voor Days of Heaven (1978), The Mission (1986), The Untouchables (1987), Bugsy (1991) en Malèna (2000). Won in 2007 een Honorary award van de Academy voor zijn bijdrage aan de kunst van de filmmuziek. Acht nominaties voor Golden Globes, waarvan hij er twee won (voor The Mission en La leggenda del pianista sull'oceano, 1998).

Bekendste werk
For a Few Dollars More (1965), The Good, the Bad and the Ugly (1966), Once Upon a Time in the West (1968), The Mission (1986), The Untouchables (1987). De eerste drie werken zijn films van Sergio Leone. Morricone zat op school met de grote regisseur van spaghettiwesterns, en 25 jaar later werkten ze voor het eerst samen voor A Fistful of Dollars. Eén van Morricone's stukken voor Once Upon a Time in the West, A Man with Harmonica, is een van de best verkochte originele instrumentale stukken, met bijna tien miljoen verkochte kopieën.

Met de muziek van The Mission verdiende Morricone zijn tweede Oscarnominatie. Hij verloor het beeldje aan Herbie Hancock, die de muziek had gemaakt voor Round Midnight. Dit was controversieel, vooral omdat het meeste werk uit Round Midnight al bestond en dus niet origineel was. Zelf had Morricone er het volgende over te zeggen in een interview met The Guardian: 'Ik vond zeker dat ik had moeten winnen voor The Mission. Vooral als je bedenkt dat de Oscarwinnaar van dat jaar geen originele muziek was. De film had een goed arrangement van Herbie Hancock, maar daarbij werd gebruik gemaakt van bestaande stukken. Het was niet te vergelijken met The Mission. Het was diefstal!'

Handelsmerk
Morricone is vooral bekend van zijn muziek voor spaghettiwesterns. Daarbij gebruikte hij instrumenten die toentertijd ongebruikelijk waren, zoals elektrische gitaar, mondharmonica en de mondharp, wat dat typische twang-geluid maakt dat terug te horen is in het thema van For a Few Dollars More. Niet-instrumentale geluiden, zoals een zweepslag en een huilende coyote, horen ook in zijn werk thuis.

Eén handelsmerk benoemen is eigenlijk onbegonnen werk. De grote componist heeft namelijk heel uiteenlopende muziek geschreven voor een breed scala aan films, waaronder actiefilms, romantische films en komedies. In de ruim vijftig jaar waarin hij al actief is, heeft hij origineel werk geleverd voor meer dan vierhonderd (!) films. En die muziek varieert van grote orkestrale stukken tot subtiele jazz en experimentele muziek. Misschien moeten we die veelzijdigheid noemen als handelsmerk.

Morricone over Morricone
(Over het begin van zijn carrière, toen hij als trompetist aan filmmuziek meewerkte :) 'Het meeste van deze muziek was erg lelijk, en ik vond dat ik het beter kon. Na de oorlog was de filmindustrie erg sterk in Italië and het Nieuwe Realisme in Italiaanse films was geweldig, maar deze realistische films hadden geen geweldige muziek. Ik had geld nodig en het leek me leuk om filmmuziek te schrijven, maar ik heb nooit iemand in de industrie om werk gevraagd. Ik dacht: een filmmaker moet mij bellen omdat hij mijn werk goed vindt. Toen werd ik gebeld door een regisseur, en nogmaals, en nogmaals, en nog een keer. Mensen beseften dat ik goed was en dat mijn carrière groeiende was. En nu blijven ze me bellen.' The Guardian, 2001.

(Wanneer is een stuk filmmuziek goed?) 'Ik weet het niet. Als ik het zou weten, zou ik altijd meer van zulke muziek schrijven. Ik heb geen formule voor muziek, ik schrijf gewoon altijd en daarom hangt het er maar net van af hoe ik me voel. Als ik niet zo gelukkig ben, kan ik gelukkig nog terugvallen op professionaliteit en techniek.' National Catholic Register, 2009

(Wat zijn zijn persoonlijke favorieten?) 'Ik beantwoord die vraag nooit. Het antwoord is dat ik altijd iets speciaals stop in alle muziek die ik heb gemaakt, omdat ik een grote verantwoordelijkheid voel als ik muziek componeer voor een film. Dus ik kan niet één bepaalde compositie kiezen die ik het best vind, of waar ik persoonlijke gevoelens bij heb. Het zijn allemaal kinderen van me. Elke compositie die ik ooit heb gemaakt.' PopMatters, 2009

Lees hier de andere afleveringen in deze serie

Meer over Ennio Morricone