Geen swashbuckling Johnny Depp-praktijken, maar op qat kauwende Somaliërs met machinegeweren die een vrachtschip overvallen, dat is piraterij in de 21ste eeuw.

Samen met scenarist Billy Ray ( Shattered Glass) bewerkte regisseur Paul Greengrass ( The Bourne Supremacy) het non-fictieboek A Captain's Duty: Somali Pirates, Navy SEALS, and Dangerous Days at Sea tot een spannende actiethriller doordrenkt van menselijkheid. Hoofdrolspeler Tom Hanks kreeg de kans netjes op tijd voor de Oscarnominaties zijn visitekaartje af te geven.

Greengrass introduceert zijn belangrijkste hoofdrolspelers in hun natuurlijke omgeving. Rich Phillips (Tom Hanks) keuvelt met zijn vrouw over het leven, terwijl kaper Muse (sterk gespeeld door nieuwkomer Barkhad Abdi) zijn dag begint in Somalië. De personages krijgen steeds meer achtergrondinformatie en emotionele diepgang mee, waardoor de confrontatie tussen de twee nooit een te simpele kwestie wordt van 'goed versus slecht'. Stiekem hoop je zo nu en dan zelfs op een succesje voor de kapers, en in ieder geval sta je meer dan eens stil bij hun motieven.

Natuurlijk blijft Hanks dé persoon met wie we moeten meeleven. En dat maakt de acteur ons heel makkelijk. Zijn misplaatste accent even buiten beschouwing gelaten, weet hij met minimalistisch spel overtuigend zowel heldhaftigheid als de breekbare keerzijde daarvan te laten zien. Als zijn schip wordt aangevallen door gewapende mannen, schemeren wanhoop en angst subtiel door zijn koelbloedige optreden heen.

Hoewel er altijd veel ruimte is voor menselijkheid in zijn films, is Greengrass vooral een meester van de actiefilm. Met zijn kenmerkende stijl van handheld camerawerk, snelle montage en een perfect gevoel voor timing, creëert hij een gecontroleerde chaos, waarin de spanning steeds intenser wordt opgevoerd. Het ene moment levert dat een knap gechoreografeerd kat-en-muisspel op, waarbij verschillende partijen elkaar te slim af proberen te zijn, het volgende een ijzingwekkende gijzelingssituatie.

De Britse regisseur maakt, net als eerder in de 9/11-rampenfilm United 93, slim gebruik van de ruimtes waarin alles zich afspeelt. De labyrintische gangen van het schip, de slecht verlichte machinekamers en later een reddingsboot – alles werkt mee aan de onheilspellende, claustrofobische sfeer. Greengrass speelt bovendien een interessant spel met schaal en camerahoeken; grootte blijkt relatief en machtsverhoudingen kunnen door een paar details volledig omdraaien.

In het actierijke slot liggen vergelijkingen met films als Argo en Zero Dark Thirty voor de hand, en wordt de toon misschien wat propagandistisch. Toch is Captain Phillips door de regie van Greengrass vooral een verhaal over overleven. Het is niet zozeer de actie, maar de emotie die voor de echte climax zorgt. En die galmt nog lang na.