De bloemenkinderenrevolutie die onder het motto ‘Turn on, tune in, drop out’
werd gedroomd zonder ooit echt plaats te vinden. De ironie: voor de toevallige
ontdekking van de sixtiesgeestverruimer tekende Albert Hofmann (1906-2008), een
keurige Zwitserse farmaceuticachemicus.
In zijn fascinerende film
vol veelal aandoenlijke archiefopnamen beschrijft Martin Witz de nog maar korte
, tumultueuze historie van LSD. Conflict en contrast te over, want acid
polariseert. De Praagse wetenschapper Stanislav Grof kreeg een elixer aangereikt
om bij psychiatrische patiënten de krochten van hun dwarrelgeest te ontsluiten
. De Amerikaanse psychologieprofessor Timothy Leary en zijn counterculture-
pioniers ontdekten hét tovermiddel om de wereld, het leven anders te zien. Want
wat wij vanaf onze kinderjaren als realiteit opgelegd, als kader ingeprent
krijgen is verre van dat wat, in ondefinieerbare vormen, onophoudelijk door ons
diepste innerlijk stroomt. Ons innerlijk is oneindige, beurtelings
angstaanjagende en wonderlijke chaos. Chaos die sluimert, maar door acid
ontwaakt. Precies datgene doet, dus, waarvoor de aan orde en vaste denkraampjes
gehechten doodsbang zijn. Chaos is controleverlies, onttakelt autoriteit en het
systeem van binnenuit. In de kern dulden autoriteit noch systeem individualiteit
; LSD gaat er juist over.
Met de bad trip, psychosegevaar en andere
boemerangeffecten als argumenten valt makkelijk contra acidgebruik te pleiten.
Toch lijken de pro’s van het verwondermiddel minstens zo overtuigend. Geen
pregnantere archiefbeelden in The substance dan die van het bataljon VS-soldaten
voor en na experimentele LSD-inname. Marcheerden de GI’s voordien met
krijgsgrimas in kaarsrechte lijn, erna wandelen ze, ieder commando monter
negerend, breeduit grijnzend lukraak in alle richtingen. Hier moet de
toeschouwersconclusie welhaast luiden: Drop acid, not bombs.
Toch
is LSD al lang verboden, terwijl men zich legaal met een keur aan zwaar
gedistilleerd in een delirium mag drinken mits werkdag en decorum niet in het
gedrang komen. Ziedaar de hypocrisie, de absurditeit van het nu. Van het moderne
slaapwandelleven dat draait om productie, consumptie en conformisme. Je hoeft
geen hippie te zijn om de relevantie van The substance te onderkennen. ‘Feed
your head’, om Jefferson Airplanes dopeklassieker ‘White rabbit’ te citeren.
Waarvan akte: wijze, diepzinnige woorden van de 99-jarige Albert Hofmann
besluiten deze inspirerende filmreis. Het ultieme verwondermiddel is,
uiteindelijk, niets anders dan het leven zelf.
‘Der Bruchteil eines Milligramms, und alles ist anders.’ Acht woorden telt de openingszin in de documentaire The Substance: Albert Hofmann’s LSD en ze roepen werelden in een wereld op. Transportmiddel voor de trip: Lysergic Acid Diethylamide. In de volksmond: acid.
Met LSD is een tijdsbeeld versmolten. Haight-Ashbury, vloeistofdia’s, sit-ins, Woodstock, de fuzzgitaarsound van psychedelische rockbands.