Stan Brakhage: Eisenstein van de experimentele cinema

Filmmaker Joost Rekveld over Stan Brakhage

Kevin Toma ,

Voor de Nederlandse experimentele filmmaker Joost Rekveld is Stan Brakhage een grote bron van inspiratie. In zijn nieuwe film #23.2, Book of Mirrors, die ook op het IFFR draait, is Brakhage's invloed goed merkbaar. Net als bij veel werk van Brakhage gaat Book of Mirrors een intensief spel aan met licht. En komt er geen camera aan te pas. Filmtijger vroeg Rekveld te verwoorden wat Brakhage voor hem betekent.

Het komt niet vaak voor in de geschiedenis van een medium dat er een kunstenaar opstaat die zowel enorm mooi werk maakt volgens een geheel eigen soort logica, als daar ook nog intelligent, diepzinnig of zelfs visionair over kan schrijven. Wat iemand als Eisenstein is voor de narratieve cinema, is Brakhage voor de experimentele film.

'Door het werk van Brakhage en experimentele filmmakers die net als hij een levenslang oeuvre opbouwen, wordt duidelijk wat de 'experimentele film' kan zijn: een reservoir aan verschillende manieren van filmmaken, verschillende filmtalen die kunnen bestaan naast de ' dominante' narratieve cinema. En volgens mij is een dergelijke rijkdom aan filmtalen nu meer dan ooit nodig, nu door technische ontwikkelingen er enorme behoefte is aan inspirerende ideeën over wat film of bewegend beeld zou kunnen zijn.

In Nederland is er helaas geen experimentele filmcultuur; filmhuizen draaien alleen lange speelfilms, het onafhankelijke circuit is te klein en daardoor te wisselvallig om continuiteit te kunnen behouden. In Nederland is er een vreemde blinde vlek voor experimentele film bij de musea. Als je er al iets van bewegend beeld ziet, dan is dat videokunst, wellicht omdat die eenvoudig exposeerbaar is. Door dit gebrek aan cultuur is er in Nederland geen Stan Brakhage of ook maar iemand die een vergelijkbaar oeuvre heeft kunnen opbouwen.

De eerste film die ik van Brakhage zag was Mothlight. Ik moest hem projecteren en vond het een krankzinnig idee dat ik door de projector aan te zetten schaduwen van dode insektenvleugeltjes op het scherm veroorzaakte. Het maakte mij duidelijk hoe film ook mooi, betekenisvol en aangrijpend kan zijn zonder fictieve werelden voor te schotelen.

Vooral zijn latere werk en zijn boek 'Metaphors on Vision' hebben een grote invloed op mijn eigen filmmaken. Door ' Metaphors on Vision' ben ik me zelf gaan verdiepen in de geschiedenis en filosofische achtergronden van het perspectief, het begin van de optica en van het machinaal vervaardigen van beelden. Het project waarvan mijn film '#23.2, Book of Mirrors' het eerste deel uitmaakt, komt direct uit deze ideeën voort. Ik ben erg blij dat deze film in premiere gaat op een festival waar ook The Text of Light draait. Ik kijk er naar uit om deze film opnieuw te kunnen zien.'

Joost Rekveld, filmmaker