Peetvader van de Nederlandse misdaad

Waar waren jullie op 21 februari 2011 om 12.00 uur?
Martijn Haas: ‘Ik zat thuis te werken.’
Vico Olling: ‘Ik was op de redactie van Panorama.’

Haas: ‘Ik dacht: fuck, Stanley Hillis. Nu kunnen we hem niet meer interviewen. We hadden onder de kop "De negen levens van Stanley H." al eens een coververhaal gemaakt. Conclusie: die gast is ongrijpbaar, geeft steeds een nieuwe draai aan zijn criminele loopbaan en zal alles en iedereen overleven. Een enigmatisch figuur. Werd ie toch doodgeschoten. Iedereen had het over Holleeder, maar deze man was ook belangrijk.’
Olling: ‘Te laat, al was het sowieso vrij onmogelijk om hem te spreken. Hij heeft zich in 1985 een keer laten interviewen door Sonja Barend en dacht: dit nooit meer.’
Haas: ‘Dat interview is trouwens op poten gezet door Leo Spigt, zijn eerste advocaat. Die kende Ome Willem, dat waren studiegenoten.’

Ome Willem?
Haas: ‘Van De film van Ome Willem! Edwin Rutten. Dat was zijn ingang bij de Vara en de televisiewereld.’

Wat deed jullie besluiten zijn biografie te schrijven?
Olling: ‘Ik begon samen te werken met een crimineel en die had het steeds over hem.’

Samenwerken met een crimineel?
Olling: ‘Met Rooie Ron. Hij schreef columns voor Panorama en ik was zijn chef. Ron is een grote naam uit de IRT-periode en hij sprak met respect over de Ouwe, zoals hij hem noemde. En wij dachten ook: nu hij dood is, zullen criminelen wel wat makkelijker over hem praten. Mink Kok bijvoorbeeld, een van de leidende figuren in de hiërarchie van Hillis, sprak ook met bewondering over hem. Noemde hem vindingrijk en zei: “Die Ouwe, dat was een man een man, een woord een woord. Een betrouwbare crimineel en daar zijn er niet veel van.”’
Haas: ‘De scherprechter van de onderwereld. Hij nam de beslissingen: die wel, die niet.’
Olling: ‘Juist dat interview met Sonja heeft hem status gegeven. En door zijn leeftijd werd hij een soort vaderfiguur voor de groep.

Waarom is hij interessant voor een dramaserie?
Haas: ‘Het verhaal van Hillis gaat verder terug in de tijd dan dat van Holleeder. Je hebt sowieso in één klap vijftig jaar misdaadgeschiedenis. Da’s mooi. Daarnaast heb je dat Godfather-idee. Hij was de peetvader van de Nederlandse misdaad. De man aan wie iedereen rekenschap moest afleggen. En, dat is dramatisch het interessantst, zijn directe omgeving zag hem echt als een warme en lieve man. Een gever. Iemand die als hij bij binnenkomst constateert dat de deur klemt, een week later langskomt om die te repareren. Doet ie wel even. Hulpvaardig, en dat is een wezenlijk verschil met Holleeder, die zelden als aangenaam wordt ervaren en van wie continu dreiging uitgaat. Holleeder maakt een grap die niet grappig is. Hillis heeft een charismatische kant en een diabolische als misdaadkopstuk. En dat is bijzonder interessant voor een regisseur.’

Olling: ‘In Judas werd Holleeder alleen maar negatief neergezet. Hillis is interessanter omdat hij twee verschillende gezichten heeft. Iemand kende hem vooral als de aardige man die altijd spinazieschotel met gehaktballen kwam eten.’
Haas: ‘Hij hield niet van rare fratsen of uiterlijk vertoon.’

Jullie waren adviseurs voor deze serie.
Haas: ‘Op dramatisch vlak hebben we een paar tips gegeven en er is ook een einde van een aflevering veranderd na een geweldige ingeving van Vico, haha. Maar onze belangrijkste bijdrage betreft de zoektocht naar authenticiteit. Zou Hillis dit gezegd hebben? Zou hij dat gedragen kunnen hebben? Zou daar een bodyguard bij zijn geweest? Hoe deden ze dat? Daar waren wij voor.’

Waarheidsvinding?
Olling: ‘Hoe wordt het true crime? Zo true mogelijk.’
Haas: ‘Daarvoor namen we samen met de producent en regisseur stukken scenario door en dan zeiden wij wat wel en niet realistisch was. Zo wisten wij dat zijn stopwoordje “kerel” was. Ja kerel, goed kerel, en zo ging dat de hele dag door.’
Olling: ‘Maar dan stond in het scenario bij zijn tekst: “Luister pik.” Dat zou hij echt nooit gezegd hebben. Of dan was er een lange lap tekst voor hem, een heel verhaal, en zeiden wij: vergeet het maar. Stanley zegt juist niets en luistert alleen maar.’
Haas: ‘Gaandeweg hebben we best veel scenario’s gelezen en op een gegeven moment begreep ik wat in dramatisch opzicht de kern van Hillis is. Hij denkt de hele tijd dat alles wat er gebeurt om hem draait. Een solipsistisch wereldbeeld, helemaal vanuit hemzelf geredeneerd. De wereld, dat is Hillis. Met die gedachte in je achterhoofd kun je elke scène verzinnen. Als hij bijvoorbeeld hier nu bij zou zitten, zou hij denken: deze meeting gaat over mij. Hier kan alleen iets gezegd worden waar ik het mee eens ben of wat ik moet weten. Alles buiten dat perspectief werkt verstorend. Een van zijn exen die we spraken, meende dat hij een vorm van autisme had.’
Olling: ‘De ultieme controlfreak.
Haas: ‘Bij zo’n verstoring ontstond er steevast een implosie. Dan steeg zijn bloeddruk, dat zag je ook, en begon hij te blozen. Dat kwam opzetten vanuit zijn halsklieren en trok langzaam naar zijn hoofd. En uiteindelijk kreeg hij een groot rood hoofd. Met wat witte plekjes op zijn schedel, omdat daar van die pigmentvlekjes zaten. Om die reden gaven sommige criminelen hem de bijnaam Spiegelei. Vanwege die schedel.’’
Olling: ‘Cor van Hout noemde hem zo.’