De zesdelige BBC-serie SS-GB heeft een intrigerend uitgangspunt: anno 1941 hebben de nazi’s Londen bezet. Makers Neal Purvis en Robert Wade schreven samen eerder zes James Bond-films.

Stel, je steekt veel tijd en moeite in een dure, intelligente dramaserie voor de BBC; de dag na de eerste uitzending speur je gespannen de reacties af, en die blijken allemaal te gaan over... het geluid. Het overkwam Neal Purvis en Robert Wade afgelopen februari na de Britse tv-première van hun creatie SS-GB. Niet bepaald een droomstart, vertelt het scenaristen- en producentenduo telefonisch vanuit Londen.

Robert Wade: ‘In alle bladen stond hetzelfde verhaal: “Kijkers klagen massaal over slecht geluid SS-GB.” Over de inhoud ging het nauwelijks. En als je dan verder las, bleek alles te zijn gebaseerd op een handjevol tweets. Behoorlijk frustrerend.’

Neal Purvis: ‘Wij hadden die eerste aflevering zelf in een bioscoop bekeken en konden alles prima verstaan. Misschien was er te weinig rekening mee gehouden dat mensen tegenwoordig vaak op laptops en telefoons kijken, met matige boxjes. Hoe dan ook, de BBC heeft alles meteen opnieuw gemixt en vanaf de tweede aflevering waren er geen klachten meer.’

Snel door naar de inhoud dan. De zesdelige WO II-serie SS-GB is gebaseerd op de gelijknamige roman van thrillerauteur Len Deighton uit 1978. In een alternatief 1941 hebben de nazi’s de Slag om Engeland gewonnen en Londen bezet. Hoofdpersoon is een Scotland Yard-rechercheur (gespeeld door Sam Riley) die nu aan de SS moet rapporteren. Maar ook het verzet probeert hem in te lijven, onder meer door een Amerikaanse femme fatale (Kate Bosworth) op hem af te sturen.

© BBC / IMDB

Kate Bosworth in SS-GB

Voor Neal Purvis en Robert Wade waren de spionage-elementen in SS-GB bekend terrein. De Britten – bevriend sinds ze als studenten een kamer deelden – schreven samen zes James Bond-films: van The World is Not Enough (1999) tot en met Spectre (2015). Toch zijn de verschillen tussen Bond en SS-GB volgens hen groter dan de overeenkomsten.

RW: ‘Auteur Len Deighton staat bekend om zijn spionageverhalen, daarom begreep ik wel dat ze ons voor dit project vroegen. Ik was zelf meteen enthousiast, omdat ik destijds van de roman had gesmuld. Maar we hoopten dat onze medewerking geen valse verwachtingen zou scheppen, want dit verhaal draait niet om spectaculaire actie en exotische locaties. Het is eerder een intiem, huiselijk drama. De hoofdpersoon is iemand die aan het eind van elke werkdag gewoon naar huis gaat om bij zijn gezin te zijn. Dat is ook de reden waarom we dit verhaal zo geschikt vonden voor het medium televisie.’

'Hij wilde een zo plausibel mogelijk scenario schetsen. In die geest zijn wij verdergegaan.’

Neal Purvis (over schrijver Len Deighton)

Stond meteen vast dat het een zesdelige tv-serie moest worden?
NP: ‘Nee, we mochten er in principe mee doen wat we wilden. We besloten direct dat een twee uur durende film het verhaal geen recht zou doen, maar wilden wel proberen de spanningsboog van een film aan te houden. Zo kwamen we op een totale lengte van zo’n vijf uur uit: voor een serie lekker compact, maar lang genoeg om deze complexe, semifictieve wereld overtuigend neer te zetten en de personages goed uit te werken.’

Hoe trouw zijn jullie gebleven aan het boek?
RW: ‘In grote lijnen erg trouw. We hebben geprobeerd de plot iets te vereenvoudigen zonder de complexiteit van de roman op te offeren. Voor moderne kijkers die de Tweede Wereldoorlog vooral kennen van Hollywoodfilms, is het vast even wennen dat het hier niet domweg om “de goeien versus de slechten” gaat. Er zijn conflicten tussen het Duitse leger en de SS, en in het verzet heerst ook veel verdeeldheid. Dit strookt met de realiteit: de onderlinge machtsverhoudingen van de nazi’s waren vrij onduidelijk, het kwam er in de praktijk op neer dat iedereen aan Hitler moest rapporteren. Dat zorgde vaak voor frictie.’

NP: ‘Wat het verhaal zo sterk maakt, is dat die complexe setting een heldere emotionele kern heeft. Alles draait uiteindelijk om het innerlijke conflict van de held, die moet besluiten of hij de SS gehoorzaamt, een speelbal wordt van het verzet, of zijn eigen pad volgt. Om dit te benadrukken hebben we gekozen voor een film-noir-achtige sfeer, waarin je alles sterk vanuit zijn perspectief beleeft.’

Binnen het ‘alternatieve geschiedenis’-genre kun je alle kanten op. Hoe belangrijk vonden jullie het om realistisch te blijven?
NP: ‘Len Deighton kwam op het idee voor de roman toen hij ontdekte dat Hitler serieuze plannen had gemaakt voor de invasie van Engeland. Len heeft die plannen uitvoerig bestudeerd en ook veel ander onderzoek gedaan. Hij wilde een zo plausibel mogelijk scenario schetsen. In die geest zijn wij verdergegaan.’

RW: ‘Dat trok ons juist zo aan in het project. In deze tijd van Brexit en “America First” voelt dit verhaal relevanter dan ooit. In Engeland en de VS wanen veel mensen zich onoverwinnelijk omdat hun land nooit is veroverd, maar het had makkelijk anders kunnen lopen. Met zo’n rampscenario kun je laten zien hoe wankel alles is. In die zin is het jammer dat de serie niet wat eerder af was, dan had die de Brexit misschien nog kunnen beïnvloeden.’

Klinkt al met al een stuk serieuzer dan James Bond. Was het erg omschakelen?
NP: ‘Het was een welkome afwisseling. Het fijne aan televisie is dat je niet steeds iets spectaculairs hoeft te laten gebeuren, maar gerust een keer een dialoog van tien minuten kunt opvoeren. In films mag zoiets alleen als je Quentin Tarantino heet.’

RW: ‘Mensen onderschatten weleens hoe moeilijk het is om een Bondfilm te schrijven. Er zijn vrijwel geen budgettaire grenzen: alles kan en mag. En het verhaal moet enerzijds vertrouwd aanvoelen, maar anderzijds geheel uniek zijn. Je moet Bond op een geloofwaardige manier op allerlei exotische locaties brengen, en dan een climax verzinnen die alle voorgaande films doet verbleken. Dus ja, deze serie maken was best een verademing.’

SS-GB is vanaf zaterdag 29 april om 22:55 te zien op BBC First

Meer over SS-GB