'Ik heb nog nooit zoveel complimenten gekregen, ook niet voor mijn films'

‘Ik vind weinig zo leuk als lullen over film,’ zei regisseur Martin Koolhoven (1969) in de eerste aflevering van De kijk van Koolhoven. Maar over ‘chique films’ zou zijn filmprogramma niet gaan. Een beetje dirty moest het worden, aldus Koolhoven. Geen neorealisme en nouvelle vague, maar genrefilms. Sciencefiction, thrillers, fantasy, spaghettiwestern. Zijn doel: filmliefde aanwakkeren bij zijn kijkers. Dat deed Koolhoven in de eerste twee seizoenen al wandelend door een decor uit de tijd van het Duitse expressionisme, gezeten aan Al Pacino’s bureau met een berg coke in Scarface of vanuit de stoel van een sliploze Sharon Stone in Basic Instinct. Het sloeg aan: De kijk van Koolhoven is volgens velen het leukste filmprogramma aller tijden, met soms wel 400.000 kijkers.

Op vrijdag 11 november begint ‘team Koolhoven’ aan een derde seizoen. Het belooft weer een reeks sappige en virtuoze filmcolleges te worden – dit keer met titels als Dracula, The Matrix, Blade Runner, One Flew Over the Cuckoo’s Nest en Raging Bull. We spreken Koolhoven in een café niet ver van het culturele buurthuis OT301 op de Amsterdamse Overtoom, waar hij ooit begon met zijn populaire filmavonden: voorlopers van De kijk van Koolhoven, waar hij nog steeds mee doorgaat – tegenwoordig in Eye en in filmhuizen van Deventer tot Goes.

Is seizoen 3 van De kijk van Koolhoven anders dan de vorige twee? 
‘Ja, in de eerste seizoenen ging het écht over genres, nu is de insteek wat meer thematisch: we kijken door de ogen van de cinema naar de wereld. We beginnen met een aflevering over de coming of age-film en daarna volgen afleveringen over de thema’s Vampiers, Transformatie, Dystopia, Waanzin en Sport. Een ander verschil is: het programma was altijd al creatief gemaakt, maar daarin gaan we nu nóg meer los.’ 

Is het de bedoeling jezelf steeds te overtreffen?
‘Absoluut. Als we denken dat we niks meer kunnen verbeteren, stoppen we ermee.’  

En dat zit ‘m in de originele vorm?
‘Ja, maar ook de focus verschuift nu: van anekdotes, feitjes en kennis naar inzicht. Wat betekent het allemaal? Waarom vinden we dystopische films interessant? Transformatie is het thema van deze tijd: milieu, mannen-vrouwen, koloniaal verleden, AI. Dus de aflevering over het thema Transformatie heb ik van tevoren goed uitgedokterd, terwijl ik bijvoorbeeld de aflevering over Eurohorror in het eerste seizoen helemaal spontaan gedaan heb. Die aflevering was de eerste die we schoten en die hebben we pas in de montage echt gemaakt. Nu denken we het meer uit voordat we gaan draaien.’ 

In seizoen 1 zei je dat je het over genrefilms ging hebben. Maar de genrefilms waar je van houdt, zijn toch eigenlijk auteursfilms: van Scorsese, Leone, Coppola?
‘Zeker, maar dat sluit elkaar ook helemaal niet uit. In Nederland zetten we soms auteursfilms tegenover mainstreamfilms, maar dat is onzin. Dick Maas is een echte auteur. En de auteurstheorie van de Cahiers du Cinéma, in de jaren vijftig, ging over regisseurs van genrefilms als Howard Hawks, die komedies maakte, en Hitchcock, die thrillers regisseerde. Die filmgenieën werden toen in Frankrijk ook niet echt serieus genomen, maar de recensenten van Cahiers du Cinéma toonden aan dat het auteurs waren.’ 

Het lijkt wel of geen enkele netmanager in Hilversum zich met De kijk van Koolhoven bemoeid heeft. Alsof ze gezegd hebben: doe maar wat je wilt, als het maar geweldig wordt.
‘Ja, dat is ook zo.’ 

Je doel was: de filmliefde in Nederland aanwakkeren. Is dat gelukt?
‘Ja! Ik heb nog nooit zoveel complimenten gekregen, ook niet voor mijn films. Mensen zeggen: mijn neefje of mijn dochter wil nu filmmaker worden! Dat is natuurlijk het allerleukste wat er is. Ik kan het me goed voorstellen; als ik zo’n programma gezien had toen ik vijftien was, had ik het opgevreten.’ 

Zo’n programma was er toen niet.
‘Nee, maar toen wáren er tenminste nog filmprogramma’s. Nu zijn wij het enige filmprogramma. En dat we nu een derde seizoen hebben mogen maken is best bijzonder, maar dat is ook vanwege goede kijkcijfers. We hebben de ambitie van Nederland 3 waargemaakt om een wat jonger publiek te bereiken. Maar dat heb je al snel hoor, want de gemiddelde leeftijd bij de NPO is zestig. Wij zitten op de helft, geloof ik: dertig.’ 

De kijk van Koolhoven is heel los en speels, maar uiteindelijk slinger je er zo veel filmgeschiedenis doorheen dat het toch even leerzaam is als een college.
‘Klopt! Een van de leukste complimenten vond ik: “Koolhoven legt het Koelesjov-effect uit in vijf seconden, waar anderen er een heel boek over schrijven.” Maar ik maak het programma niet alleen hè? Ik heb misschien wel een idee, maar dan ga ik zitten met cameraman en vormgever Reinier van Brummelen en regisseur David Kleijwegt. En dan begint het pas. We maken het echt met zijn drieën.’

Vind je het even leuk als film maken?
‘Dit is eigenlijk leuker om te doen, maar het maken van een speelfilm is uiteindelijk het meest bevredigend.’ 

Brimstone is alweer zes jaar geleden, ben je bezig met een nieuwe film?
‘Dat ik niet méér films maak, ligt helemaal aan mij. Ik werk te lang aan scenario’s. Ik heb er net eentje af, daar ben ik al sinds 2013 mee bezig. Nog vóór Brimstone was ik er al aan begonnen. En het is een duur ding, dus het zal niet zo één-twee-drie gefinancierd zijn. Het is een non-lineaire, epische noir-thriller, een crime story gesitueerd in het Indonesië van 1946 met drie perspectieven: een Nederlandse soldaat, een Amerikaanse consul-generaal en diens Indonesische vrouw. Het is een genrefilm die ergens over gáát. Daar hou ik van. Een genrefilm vertelt je wat over een thema, maar op een lekkere manier. “A spoonful of sugar makes the medicine go down,” zei Mary Poppins.’

Welke film zou je gemaakt willen hebben?
‘No Country For Old Men. Dat is een film die qua inhoud en vorm heel erg aansluit bij wat ik vind dat film moet zijn. Ja, dat is echt een héle goeie film.’