Pablo Larraín: 'Voor mij is Ema de natuur om wie alles draait'

Het was even schrikken voor regisseur Pablo Larraín. Bij de allereerste screening van zijn nieuwe film Ema – een vertoning alleen voor vrienden en collega’s – liepen verschillende mensen weg. ‘We begrijpen er niets van,’ riepen ze gefrustreerd.

Larraín begon daarop gelijk aan een nieuwe versie, wat niet betekent dat de definitieve versie, die ik op het afgelopen filmfestival van Venetië zag, nou zo veel begrijpelijker is geworden. Maar ambiguïteit en verwarring kunnen ook een kracht zijn. En uiteindelijk is de film net zo ongrijpbaar en betoverend geworden als zijn hoofdpersonage.

Dat hoofdpersonage is Ema, een dominante twintiger met steil achterovergekamd platinablond haar. Ze danst bij een groep die geleid wordt door haar ex, Gaston. Maar het liefst danst ze met haar vriendinnen in de straten van Valparaíso op reggaeton, een energieke mix van reggae, hiphop en Puerto Ricaanse volksmuziek.

Toen Ema en Gaston nog samen waren adopteerden ze de zevenjarige Polo, maar dat ging helemaal mis, waarna ze het jochie teruggaven aan de instanties. Daarover heeft Ema nu zo veel wroeging dat ze koste wat kost Polo wil terughalen.

Ema is alweer de achtste film van de in 1976 geboren Chileen Pablo Larraín, die in 2008 doorbrak met Tony Manero. Een duister drama over de 52-jarige sociopaat Raúl Peralta, die geobsedeerd is door discofilm Saturday Night Fever en het door John Travolta gespeelde personage Tony Manero. 

Larraín groeide op tijdens het schrikbewind van generaal Augusto Pinochet (1973-1990) en Tony Manero is de eerste van drie films waarin hij terugkijkt op die traumatische tijd. Post Mortem (2010) en No (2012) zijn de andere twee.

De hoofdrol in No wordt gespeeld door de Mexicaanse filmster Gael García Bernal, die ook te zien is als de beroemde Chileense dichter Pablo Neruda in Larraíns Neruda (2016), én als Gaston in Ema. Maar de gelauwerde Bernal is niet de ster van Ema, dat is actrice Mariana Di Girolamo als de wispelturige, ongrijpbare en fascinerende titelheldin. 

Als je de film ziet is het duidelijk dat Ema alleen door Di Girolamo gespeeld kon worden, maar wanneer wist u dat?
Larraín: ‘Ik zag een foto van haar in een tijdschrift. Ik had haar nog nooit zien acteren en belde een vriend van me, een acteur, en vroeg of hij iets over haar wist. Hij kende haar wel. Ze had een paar rollen in soapseries gespeeld en hij had haar telefoonnummer. Daarna belde ik haar en maakte een afspraak, zodat we elkaar konden zien. Tien minuten nadat we elkaar voor het eerst hadden gezien, bood ik haar de rol aan.’

Ik sprak net met haar en ze is erg bedachtzaam, schuchter bijna, terwijl Ema zo krachtig en aanwezig is…
‘Ze is een actrice, man.’

Uiteraard, maar kon u dat allemaal al zien in die eerste tien minuten?
‘In die tien minuten zag ik bij haar het allerbelangrijkste wat een acteur of actrice nodig heeft, mysterie. Want dat is essentieel bij acteren, dat je naar iemand kijkt en je afvraagt: wie is dat, wat gaat er in hem of haar om? Want dat levert spanning op.’

Je weet inderdaad nooit wat er in haar personage omgaat, en ook niet waar de film naartoe wil. Waarom houdt u de kijker zo in het duister?
‘Ik heb het verhaal met twee anderen geschreven en voor deze film hebben we een heel aparte werkwijze gekozen. We begonnen met de structuur van het verhaal en schreven de meeste dialogen pas tijdens het opnemen van de film. We wisten dus wel zo’n beetje wat we wilden, maar niet goed hoe we daar moesten komen. Dat ontdekten we tijdens de opnamen. Dit maakte het proces heel fris en direct voor ons, we hopen dat het overslaat op het publiek. Het verhaal is ook bewust niet af, zodat de toeschouwers zelf kunnen bepalen wat ze zojuist gezien hebben. Gebaseerd op hun eigen ervaringen en emoties. Ik ben namelijk niet zo geïnteresseerd in films die me precies vertellen waar ik naar kijk en wat ik moet voelen. Ik zoek juist een actief publiek, en ik vertrouw op hun intelligentie en sensibiliteit. Ik geef ze de ruimte, zodat ook zij onderdeel kunnen zijn van het proces.’

Ema is sterk en eigenzinnig en er is nu behoefte aan sterke, vrouwelijk rolmodellen. Maar zou je haar een rolmodel kunnen noemen?
(Larraín haalt zijn schouders op) ‘Geen idee. Daar ben ik ook niet naar op zoek. Natuurlijk ben ik een getuige van mijn tijd en daar reageer ik op als filmmaker. Maar voor mij is Ema de natuur, de zon, om wie alles draait.’

Het vuur van de zon komt ook terug in de vlammenwerper waarmee Ema door de straten van Valparaíso loopt, wat prachtige beelden oplevert. Was u teleurgesteld toen u zag dat in Quentin Tarantino’s Once Upon a Time... in Hollywood [die op hetzelfde festival in première ging, red.] ook een vlammenwerper zit? 
‘Ik heb die film net gezien en was wel een beetje verbaasd, ja. Maar het is prima, want Tarantino gebruikt die vlammenwerper op een heel andere manier dan ik in Ema. Bij hem is het een visuele vondst, bij mij is het meer metaforisch. Ema probeert met die vlammenwerper een spoor na te laten in deze wereld. En dat vind ik een heel mooi idee.’