Interview met regisseur Itandehui Jansen

Het nieuwe onderdeel WCA Presents bestaat onder andere uit een talkshow over diversiteit & inclusiviteit. Een van de gasten van deze talkshow is Itandehui Jansen. Ze is naast regisseur ook onderzoeker aan de universiteit van Edinburgh. Zo deed ze onder andere onderzoek naar inheemse cinema in Latijns-Amerika. 

Haar nieuwste film Tiempo de Lluvia gaat over Soledad, die met haar kleinzoon José in Oaxaca woont, een staat diep in het zuiden van Mexico. Haar dochter, de moeder van José, werkt al een aantal jaar in Mexico-Stad. Wanneer de dochter denkt dat ze eindelijk voor haar zoon kan zorgen, wil ze dat hij bij haar in de stad komt wonen. De film schetst een prachtig portret van de kleine Mixteekse-gemeenschap (een van de oorspronkelijke Indiaanse volken).

Jansen: ‘We hebben geprobeerd heel dicht bij de Mixteekse beleving te blijven. Maar tegelijkertijd is het een film over migratie en interne migratie. De verschillen tussen het dorp en Mexico-Stad zijn groot en het zijn ook financiële kwesties die een rol spelen in het verhuizen van dorp naar stad.’

Waarom is het volgens u belangrijk een podium te bieden aan Nederlandse filmmakers met niet-Nederlandse roots? 
Jansen: ‘Het is natuurlijk belangrijk om als multiculturele samenleving verschillende stemmen te laten horen. Het draagt bij tot meer begrip en inleving. Dat geldt voor alle kunstvormen. En niet alleen de multiculturele samenleving, een samenleving heeft meerdere stemmen, zoals de LGBTQ-community of mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Vaak merk je dat film een vrij elitair medium is waarin je veel hetzelfde geluid hoort. Daar moet iets aan gedaan worden.’

Heeft u het idee dat er weinig aandacht is in Nederland voor het soort films dat u maakt?
‘Ik moet eerlijk zeggen dat World Cinema Festival Amsterdam de enige plek in Nederland is waar ik de film naartoe heb gestuurd. Ik denk dat ik uit eerdere ervaringen wel het idee heb gekregen dat er in Nederland weinig interesse is voor dit soort films over andere culturen. Althans, dat kreeg ik tijdens het pitchen voor producenten weleens te horen. Voor makers die uit twee werelden komen maakt dat het wel lastig. Want in Mexico - daar heb ik al heel lang niet meer gewoond - is aansluiting vinden ook heel lastig. De ene plek zegt: je bent al te lang weg en de andere: je verhaal is niet genoeg van je nieuwe thuisland.’

Wat zijn volgens u de voordelen van het hebben van een biculturele achtergrond als filmmaker? 
‘Je staat misschien sneller open voor diversiteit en dat kan heel rijk zijn. Ik denk al vrij snel "Ik vind het wel spannend om een Poolse sounddesigner te hebben," of "Ik vind dat eigenlijk heel interessant, een Italiaanse componist". Als je zelf al vooroordelen hebt moeten overwinnen, denk je misschien sneller "Oh dat is misschien een vooroordeel, laat ik daar overheen stappen"'.

Zijn uw films ook een soort politiek middel? 
‘Ik denk niet dat ik films maak die expliciet politiek geladen zijn, maar ik denk wel dat kunstenaars en academici een maatschappelijke rol hebben. Ik probeer meer bruggen te bouwen. Mijn film gaat over een inheems jongetje dat gaat emigreren, maar heeft de facto niks met de actuele immigratieproblemen in de Verenigde Staten te maken. Maar het zijn wel allemaal inheemse jongetjes en meisjes die nu in de kooien van Trump zitten. Ik hoop dat als migranten deze film zien, ze zich dichter bij hun waardigheid kunnen voelen. Aan de andere kant hoop ik dat anderen de kinderen weer als kinderen zien. Niet als vreemden die ergens ver weg in een kooi zitten.'

Een aantal van uw films gaat over de moeder-kindrelatie, of in sommige gevallen over het ontbreken daarvan. Zijn dat verhalen die u bewust kiest? 
‘Ik denk dat dat de laatste tijd wat bewuster is, alhoewel mijn eerst volgende film daar niet over gaat. Ik ben vrij jong moeder geworden en heb lang geworsteld met mijn rol als moeder. Ben ik nou alleen moeder of ook regisseur, en in welke volgorde? Ik denk dat ik daar bij Tiempo de Lluvia bewuster mee bezig was. Het is ook mijn zoon die de rol van de zoon speelt. Dat was niet vanaf het begin de bedoeling, maar het loste heel veel op. Toen vroeg ik me wel af hoe ik hem moest gaan benaderen, als regisseur of moeder. Dat was veel makkelijker dan ik gedacht had, kinderen zijn vaak flexibeler dan volwassenen.’